Erkin Sidiqning Qisqiche Terjimali

[1-Bölum], [2-Bölum], [3-Bölum], [4-Bölum], [5-Bölum]
[6-Bölum], [7-Bölum], [8-Bölum], [9-Bölum], [10-Bölum]
[11-Bölum], [12-Bölum], [13-Bölum], [14-Bölum], [15-Bölum]

9-Bölum: Yaponiyediki Oqush

Erkin Sidiq 1985-yili 9-ayning 28-küni Yaponiyining Osaka shehirige kélip, Yaponiyidiki bilim ashurushni bashlidi. Erkin Sidiqni qobul qilghan mektepning ismi Osaka Éléktronluq Xewerlishish Uniwérsitéti (tor béti: http://www.Osakac.ac.jp bolup, töwende OEXU dep atilidu) bolup, u Osakagha texminen 50 kilométir kélidighan Neyagawa shehirige jaylashqan. Bu mektep Yaponiyining xususiy igilikidiki mektepler ichidiki bir qeder kichik mekteplerning biri bolup, eyni waqitta uningda baklawér unwanidin bashqa unwanlar bérilmeytti. Erkin Sidiqning nime sewebtin bu mektepke kélip qalghanliqi hazirghiche éniq emes. Uninggha ustaz bolghan kishi mektepning xewerlishish énjénérliki fakultétining mudiri bolup, esli milliti koriyelik idi. Erkin Sidiq yéngi kélip, bu proféssorning tejribixanisida ishleshke bashlighanda, u kishi Erkin Sidiqni azraqmu közge ilmidi. Her küni etigini uning ustazi kélip, Erkin Sidiqning yénidin ötkende, Erkin Sidiq uninggha Yapon tilida salam berse, u jawabmu bermey ötüp ketti. Erkin Sidiq bir nersini sorighili u proféssorning yénigha kirse, u kishi anche chirayini achmaytti. Erkin Sidiqning soalighimu uning chirayigha qarimay turup anche xosh yaqmighandek jawab béretti. Shuning bilen Erkin Sidiq özining bu kishi üchün bir artuqche yük bolup tuyiliwatqanlighini chongqur hés qildi. Démisimu Uyghur diyaridin kelgen bu bir türküm oqughuchilarning ilmiy tetqiqatta héch qandaq tejribisi yoq idi. Uning üstige bu mektepler ularni pulsiz oqutup qoyuwatatti. Shunga Erkin Sidiq derdini ichide bilip, könglidiki biaramliqni héch kimge bilindürmidi. U kélip, bir qanche kün ötkendin kéyin ustazi uninggha bir döwe kitap-jornal bilen 10-20 parche Yapon we in'gliz tilidiki ilmiy maqalini tashlap bérip, uningdin ashularni oqushni telep qildi. Bu kishining tetqiqat qilidighini mikro-dolqun xewerlishishige ishlitidighan anténna we bashqa bir qisim zapchaslar bolup, Erkin Sidiqmu tebiiy halda ashu yönilishke qarap mangdi. Yaponluqlar her küni etigen saet 9 da xizmet bashlaydighan bolup, Erkin Sidiq her küni etigini saet 8 dila ishxanigha bérip, yérim kéche saet 12 giche öginish qildi. Nurghun waqitlarda taki yataqqa uxlighili barghiche kechlik tamaqnimu yémidi. Ishni aldi bilen ustazi burun élan qilghan ilmiy maqalilerni oqup chüshinishtin bashlap, chüshenmigen yerlirini tejribixanidiki bashqa oqughuchilardin soridi. Shundaq qilip öz ustazining tetqiqat mezmunini nahayiti tézla chüshiniwélip, Yapon'gha kélip 2 ay ötmeyla bir yéngi nezeriyiwi mesile üstidiki tetqiqatni bashliwetti. Yaponiyige kélip 3 ay ötkende tetqiqatta bir yéngi netije chiqirip, Yaponiyining memliketlik éléktronluq xewerlishish jem'iyiti teripidin orunlashturulidighan bir memliketlik ilmiy tetqiqat yighinigha özining 1-ilmiy maqalisini yollidi. Shuningdin kéyin uning ilmiy maqaliliri arqa-arqidin élan qilinishqa bashlidi.

Yaponiyide yéngi oqush yili her yilning april éyida bashlinidu. 1986-yili 4-ayda, Erkin Sidiq bilen birge 1-türkümde Yapon'gha oqushqa barghan oqughuchilarning yérimidin tolisi öz mektipining magistirliq oqushigha kirip ketti. Bundaq oqushni özining pütün ömride arzu qilip kelgen, hemde ashu yolda izchil türde tiriship teyyarliq qilip kelgen Erkin Sidiq bolsa magistirliq unwani bérilmeydighan bir mektepke kélip qalghanliqi üchün aspirant bolalmay, intayin tit-tit boldi. U bir tereptin öz tetqiqatini burunqidekla élip bérip, yene bir tereptin eyni waqitta Uyghur aptonom rayonluq maarip nazaritining muawin bashliqi bolup ishlewatqan sultan muellim bilen alaqiliship, mektep almishishni iltimas qildi. Bu ariliqta Yaponiyide énjénérlik saheside 3-orunda turidighan Osaka uniwérsitétining bir proféssori Erkin Sidiqning tetqiqat netijisidin xewer tépip, we uningdin intayin tesirlinip, Erkin Sidiqni öz guruppisining heptide bir qétim échilidighan tetqiqat muzakire yighinigha qatnashturushqa bashlighan idi. Hemde yol kirasinimu ashu proféssor özi chiqirip bériwatqan idi. Erkin Sidiqning mektep almishish arzusini anglighandin kéyin, bu proféssor öz mektipige éytip, Erkin Sidiqni imtihansiz qobul qilidighan boldi. Sultan muellimmu bezi munasiwetlik kishiler bilen meslihetleshkendin kéyin, Erkin Sidiqning mektep almishishigha qoshulidighanliqini éytti. Shuning bilen Erkin Sidiq oquwatqan mektep bu ishqa "erkin bizni yaratmidi" dep qarap xapa bolush u yaqta tursun, Erkin Sidiqning qattiq tirishchanliqi we tetqiqatta qolgha keltürgen alahide netijiliridin qattiq tesirlinip, uning mektep almishishini qizghin qollap, bu ish üchün toluq küch chiqardi. Buningdin Erkin Sidiq cheksiz xushal boldi. Mektep almishish waqtining tézraq yétip kélishige intayin teqezza bolup yurdi.

1986-yili 20-séntebir küni Yaponiyining birdin-bir memliketlik téléwizor istansisi bolghan NHK "9-nöwetlik chet ellik oqughuchilar Yapon tilida teshebbusname qilish musabiqisi" dégen mawzuda bir qétim nutuq sözlesh musabiqisi ötküzdi. Erkin Sidiq özining Kobe diki Kansei Gakuyin uniwérsitéti qanun fakultétidiki bir qisim oqutquchi we oqughuchi tonushlirining yardimi bilen "yipek yolining qayta eslige kélishini ümid qilimen" dégen mawzuda bir maqale teyyarlap, uni mushu musabiqide oqudi. Hemde 72 dölettin kelgen chet ellik oqughuchilarning ichide 4-bolup bahalinip, mukapatqa érishti. Erkin Sidiq bu ishtin intayin hayajanlanldi. Hemde uningdin chongqur ilham aldi. Bu uning chet eldiki hayati jeryanida Uyghurlar üchün qazan'ghan 1-qétimliq chong shan-sheripi idi.

1986-yili 10-ayda Shinjang uniwérsitéti edebiyat fakultétining proféssori Abdushükür Memtimin ependi Yaponiyige kélip, kyoto "merkiziy asiya tetqiqat merkizi" de "ottura esir Uyghur medeniyitining yétük qamusi -- qutadghu bilik" dégen mawzuda ilmiy doklat berdi. Bu doklatni Erkin Sidiq neq meydanda Uyghurchidin Yaponchigha terjime qilip berdi. Hemde Abdushükür muellim kyoto we Osakalarda ékskursiyide bolghanda uninggha terjiman bolup berdi. Bu qétimqi ziyaret toghrisida 1988-yili élan qilin'ghan "Oylinish ichide ilgirilesh" dégen bir maqalide tepsiliy uchur bar bolup, uninggha qiziqquchilar töwendiki tor bétidin birni körüp baqsa bolidu:

http://www.meripet.com/Sohbet/Oylunush.htm

http://www.orkhun.com/bbsxp7/ShowPost.asp?ThreadID=55

http://www.bilik.cn/bbs/viewthread.php?tid=3948&extra=page%3D1

1987-yili etiyazda Uyghur aptonom rayonluq maarip nazaritining bir rehberlik ömiki Yaponiyige ékiskursiye we xizmet tekshürüshke keldi. Ular Erkin Sidiqning mektipige kélip, bir yighin zaligha keltürülgen chüshlük tamaqni yéyish jeryanida, bu mektepning 1-qol mudiri ulargha Erkin Sidiqning mektep almishishi toghrisidiki orunlashturushni sözlep berdi. Buni anglighandin kéyin, Uyghur diyaridin kelgen ömekning bashliqi bu bir türküm oqughuchilarning bilim ashurush üchün kelgenlikini, shunga yerlik hökümet ularning mektep almiship aspirant bolushigha yol qoymaydighanliqini éytti. Buni anglighan mektep mudiri ulargha bir tereptin tazim qilip turup, yene bir tereptin ulargha: "erkin bizning mektepke kelgendin buyan özide pewqul'adde yuqiri talant barliqini, öginish we tetqiqatta derijidin tashqiri qattiq tirishidighanliqini ispatlidi. Hemde tetqiqatta biz burun anche körüp baqmighan derijidiki yaxshi netijilerni qolgha keltürdi. Bizningche erkinning kelgüsidiki istiqbali intayin parlaq bolidu. Mumkin bolsa qararinglarni qayta oyliship baqsanglar. Siler erkinni qanche oqutsanglarmu hergiz ziyan tartmaysiler", dédi. Lékin héliqi ömekning kishiliri gep qilmay jimla turiwaldi. Emeliyette Erkin Sidiq bilen bir türkümde kelgenler ichide mektep almiship aspirant bolghan bashqa oqughuchilarmu bar idi. Erkin Sidiq bir tereptin özining uzun yillardin buyanqi armanining weyranchiliqqa uchrighanliqidin qattiq hesretke chömdi. Yene bir tereptin, bu Yaponluqlarning özi üchün junggodin kelgen ömekning kishilirige tazim qilip, ulargha bash égip, ulargha yélinip yalwuriwatqan körünüshke qarap yüriki qattiq ézildi. (Yaponluqlarning bir mijezi, ular adette hergiz bashqilargha bash egmeydu. Köpinche waqitlarda bashqilargha bash égishning ornigha qorsiqigha pichaq yaki qilich tiqip özini öltürüwalidu.) shuning bilen uning közliri ixtiyarsiz ghuwaliship, közliridin taram-taram yash tökülüshke bashlidi. U özini qattiq kontrol qilip qilche awaz chiqarmidi. Lékin bir mezgil özining öpchöriside nime ish boluwatqanliqi uning méngisige azraqmu kirmidi. Erkin Sidiq özining burunqi ömride birer qétimmu bundaq qattiq yighlap baqmighan idi. Yaponluqlar üchün, we bashqa nurghun döletlerning kishiliri üchün özining iqtidari yétidighan pelligiche oqush bir adettiki ish idi. Lékin Erkin Sidiq özi arzu qilghan pelligiche oqush üchün bashqa Uyghur yashliri behrimen bolidighan nurghun ishlardin waz kéchip, bir ömür qattiq tiriship, hemme imtihan we tallashlarda eng aldinqi orun'gha érishti. U dunya boyiche qattiq ishleshte eng dangliq bolghan Yaponluqlarnimu qattiq ishleshte heyran qaldurup, ularningmu kishiler tesewwur qilalmaydighan derijidiki qollishigha érishken idi. Lékin, bügünki kün'ge kelgende, köz aldidiki bu bir altundek pursettin mehrum qélishqa mejbur boldi. Bu ish Erkin Sidiqqa qattiq tesir qildi. Uninggha qattiq zerbe boldi. Shundaq bolsimu u azraqmu chüshkünleshmidi. Uning eksiche, u burunqidinmu bekrek tirishti. Gerche her saet we her künni chongqur perishanliq ichide ötküzgen bolsimu, pütün wujudini tetqiqatqa béghishlap, chelge oqushqa chiqipmu unwan alalmasliqning ornini ela tetqiqat netijiliri bilen toldurushqa bel baghlidi. Minut-sékunt waqitnimu ching tutti. Öz ishxanisida tetqiqatqa chongqur chöküp ishligenliki, yataqqa barsa etrapida héch qandaq tonushi bolmighanliqi üchün, uning bashqilar bilen sözlishish pursiti asasen yoq bolup, bezide bir hepte ichide uning gep qilghan waqti yérim saetkimu yetmeytti.

Uyghur diyaridin kelgen bu ömek qaytip ketkendin kéyin, Erkin Sidiq oquwatqan mektepning mudiri bir küni uni öz ishxanisigha chaqirip kirip, özining bu qétim intayin armanda qalghanliqini éytti. Hemde Erkin Sidiqtin "men sen üchün qilip béreleydighan bashqa birer ishmu barmu?" dep soridi. Erkin Sidiq uninggha "eger sen Uyghur aptonom rayonidiki mushu oqush ishigha mes'ul kishi badey ependige bir parche xet yézip baqsang, éhtimal paydisi tégip qélishi mumkin", dédi. Shuning bilen bu kishi badeyge bir parche xet yazdi. Ariliqtin 2 ay ötti. Üch aymu ötti. Lékin badeydin jawab xet kelmidi. Bu jeryanda mektepning mudiri her qétim Erkin Sidiqni körgende "méning xétimge zadila jawab kelmeywatidu. Nime üchün shundaqliqini bilemsen?" dep sorap turdi. Uning soaligha Erkin Sidiq jawab bérelmeytti. Yaponiyide bir mektepning mudiri xuddi shu mektepning padishahigha oxshash qarilidighan bolup, uning hoquqimu intayin chong bolidu. Shunga mektep mudirining Erkin Sidiq üchün yuquriqidek qilishi bir kichik ish emes idi. Dunyadiki eng medeniyetlik, eng semimiy we eng heqiqiy insanliqning süpitige ige milletlerning biri bolghan Yaponluqlar üchün yazghan xétige jawab xet tapshurup alalmasliq bir hergizmu chüshen'gili bolmaydighan bir ish idi. Bu weqe bolup uzun ötmey, mektep mudiri Erkin Sidiqni özining bir dostidek körüp, öz öyige uning ustazi bilen ikkisini bir qétim méhmandarchiliqqa chaqirdi. Erkin Sidiqning ustazi bu mektepte ishligili 20 yildin ashqan bolsimu, bu mektep mudirining öyige bérishi mushu qétim tunji qétimliqi iken. 1991-yili yazda Erkin Sidiq aman'gül bilen yurtqa qaytashida aldi bilen Yaponiyige bérip, u yerde 10 kün turdi. Shu jeryanida ular Erkin Sidiq burun oqughan mektepkimu bardi. Bu mektep bu ikkisi üchün bir alahide ziyapet berdi. Shu ziyapet jeryanida héliqi mektep mudiri Erkin Sidiqqa mundaq dédi: "bizning mektepte bolup ötken Erkin Sidiq weqesi méni qattiq échindurdi. Shuningdin kéyin men bu mektepte magistirliq programmisi échishqa qet'iy bel baghlidim. Hemde ikki yil qattiq tiriship, 1990-yili bu programmini resmiy bashliduq. Shunga bu ishta séning töhpeng bek chong. Eger Erkin Sidiq weqesi bolup ötmigen bolsa, bu ishni bunche qisqa waqit ichide qilip bolalmayttim".

Birinchi türküm oqughuchilar Yapon'gha barghanda Uyghur aptonom rayonluq maarip nazariti ularning ariliqta yurtqa qaytip kélip tughqan yoqlishigha, yaki aile tewelirining Yapon'gha bérishigha pütünley yol qoymidi. U chaghda Uyghur diyarida téléfon téxi tereqqiy qilmighan bolup, uzun yolluq téléfonni peqet pochtixanidila qilghili bolatti. Shunglashqa Erkin Sidiq öyidikiler bilen birer qétimmu téléfonda sozlishelmidi. U her yekshenbe küni ishxanisigha kélip, 2-3 saet waqit chiqirip aman'gülge xet yazdi. Aman'gülmu her heptide xet qayturdi. U chaghda Yaponiyidin ürümchige bir parche xet 15 künde aran tégetti. Shunga ular her qétim bir-birige xet yazghanda 2 heptidin burun yézilghan xetke jawab yazatti. Aman'gülning qoshnilirining ichide éri Yapon'gha oqushqa ketkenlerdin bir qanchisi bar bolup, ulargha erliridin nechche ayda aran bir qétim xet kélidighan bolghachqa, Yaponiyidiki ishlardin xewer tépish üchün ular pat-pat aman'gülning qéshigha kiridighan bolup qalghan idi.

1987-yili 5-ayda, Erkin Sidiq ustazi bilen bille Yapon-junggo birliship achqan bir xelq'araliq ilmiy tetqiqat yighinigha bardi. Yighin nenjingde échilghan bolup, uningda Erkin Sidiq tunji qétim in'gliz tilida öz tetqiqatidin doklat berdi. Uning in'glizchisi yaxshi bolmighachqa, u deydighan her bir jümle sözlirini in'glizche yadliwalghan idi. U özining bir Uyghur bolush süpiti bilen mushundaq bir yighin'gha qatnishalighanliqidin intayin hayajanliqqa chömgen idi. U özining bir Uyghur ikenlikini yighin'gha qatnashquchilargha jakaliwetküsi keldi. Shunga sözlesh nöwiti uninggha kelgende, u aldi bilen "méning ismim Erkin Sidiq. Men eslide Uyghur rayonida tughulup ösken bir Uyghur bolimen", dédi. Xelq'araliq ilmiy tetqiqat yighinigha sözge chiqqanda, gepni bundaq bashlash aditi yoq idi. Shunga olturghan kishilerning köpinchisi Erkin Sidiqning bu sözidin heyran bolghan bolushi mumkin. Emma Erkin Sidiq bilen oxshash mekteptin kelgenler buninggha hergizmu heyran bolmidi. Ular Erkin Sidiqning kimlikini biletti, hemde uning mushu kün'ge kelgüche bésip ötken musapisidin bir az xewerdar idi. Nenjingdiki yighin axirlashqandin kéyin, ustazining ruxsiti bilen Erkin Sidiq ürümchige 2 heptilik tetil qilip qaytti. Shuning bilen u ayrilghili 2 yil bolay dep qalghan ayali aman'gül bilen qizi dilnareni körüsh pursitige érishti. Dilnare bu chaghda 2 yashqa toshay dep qalghan bolup, Erkin Sidiq qaytip barghan deslepki 10 kün ichide u Erkin Sidiqni "dada" dep chaqirishqa unimidi. Peqetla "aka" dep chaqirdi. Erkin Sidiq mangidighan'gha bir-ikki kün qalghanda aran "dada" dep chaqiridighan boldi.

Erkin Sidiq bu qétim yurtqa barghanda, uninggha yaxshi ishtin yene birsi yüz berdi: Shinjang uniwérsitétining mektep mudiri rehmetlik hakim jappar bilen mektep oqutush bashqarmisining birinchi bashliqi ayshem appay Erkin Sidiqqa fizika kespidiki bir Uyghur oqutquchigha amérikigha bérip oqush pursitini hel qilghanliqini, emma hazir fizika kespide in'gliz tili ötkilidin ötken bashqa Uyghur oqutquchining yoqlighini, eger Erkin Sidiq in'glizche imtihanda layaqetlik bolalisa, bu oqushqa uni ewetidighanlighini éytti. Eslide Erkin Sidiq Yaponda uchrighan teqdirdin sultan muellim, hakim jappar ependi we ayshem appaylar intayin narazi bolghan idi. Shunga bu oqush pursiti hel bolushighila, mektepte uninggha layiq bashqa kandidat bolmighachqa, ular Erkin Sidiqni oylashqan idi. Erkin Sidiq Yapon'gha qaytip kelgendin kéyin bir tereptin öz tetqiqatini burunqidekla dawamlashturup, yene bir tereptin özige tayinip in'glizchini tekrarlashni bashlidi. Ishxanisidin her küni kech saet 10 larda qaytip kélip, etigen saet 2 bolghuche in'glizchini tekrarlidi. Mushu mezgilde waqtida tamaq yémey, qattiq ishlep ketkenliki üchün, Erkin Sidiq nérwa xaraktérlik ashqazan késilige giriptar bolup qalghan bolup, bu késel taki Erkin Sidiq 1995-yili doktorluq oqushini tamamlighiche dawamlashti (u késel hazir pütünley saqiyip ketti). 1987-yili 10-ayda Erkin Sidiq 1-qétim TOEFL dep atilidighan in'gliz tili imtihanigha qatnashti. Ariliqta bir ay ötüp, Erkin Sidiq uning netijisini tapshurup élip, özining uningda 540 nomur alghanliqini bilgende, hayajanlan'ghinidin uning közidin yene taram-taram yash aqti. Ornidin turup sekrep ketti. Amérikidin magistirliq oqumaqchi bolghan chet ellik oqughuchilargha qoyghan telep 550 nomur bolup, Erkin Sidiq bunchilik nomur alalaydighanliqini hergizmu oylimighan idi. Bu hepte u aman'gülge xet yazghanda, aman'gülge bu xewerni tézraq yetküzüsh üchün, xet lipapisining arqisigha (yeni lipapining téshigha) "TOEFL da 540 aptimen", dep yézip qoydi. Erkin Sidiqni almaqchi bolghan mektepning iltimas qobul qilish waqti 2-ayning 1-küni toshidighan bolup, uningdin burun Erkin Sidiq TOEFL imtihanigha yene dawamliq bir qanche qétim qatnashti. Osakada bundaq imtihan bir chong zalda élinidighan bolup, imtihanning anglash qismini zaldiki bir qanche chong kanay arqiliq aldi. U qish küni bolghachqa, zukamdap yötel bolup qalghanlar köp bolup, Erkin Sidiq her qétim anglash imtihani qismini yaxshi bérelmidi. Shunga Erkin Sidiq yenila 540 tin yuqiri nomur alalmidi. Shundaq bolsimu amérikidiki mektep Erkin Sidiqning tetqiqat netijilirige asasen, uni shertlik qobul qilip, TOEFL imtihan netijisini amérikigha kelgendin kéyin toluqliwétishini telep qildi. (Erkin Sidiq 1988-yili 9-ayda amérikida qatnashqan TOEFL imtihanida 580 nomur alghan).

Yaponiyidiki oqushining axirqi yérim yili qalghanda, Erkin Sidiq bir az qoshumche ishlep pul tépiwélish üchün, her yekshenbe küniKansei Gakuyin uniwérsititining 6 neper tarix kespi oqughuchisigha xenzu tili dersi ötti. Osaka chet el tili uniwérsitétining bir yash oqutquchisigha Uyghur tili dersi ötti. Yene bir bir tonushining aliy mektepte oquwatqan bir qizigha in'gliz tili dersi ötti. Erkin Sidiqtin Uyghur tili ögen'gen oqutquchi Uyghurchini hazirmu nahayiti yaxshi sözleydu. U hazir yuquriqi mektepte türk tili oqutquchisi bolup ishlewatidu.

Yaponiyide oqughan 2 yérim yil jeryanida, Erkin Sidiq jemi 19 parche ilmiy maqale élan qilghan bolup, uning ichidiki 3 parche maqale amérikida chiqidighan xelq'aradiki eng yuqiri derijilik ilmiy tetqiqat jornallirida, yene birsi Yaponiyining bir memliketlik ilmiy tetqiqat jornilida élan qilindi. Yaponluqlarning oz ölchimi boyiche éytqandimu bu nahayiti zor netije bolup, adette Yaponiyidiki doktorluqta oquwatqan oqughuchilar xelq'araliq jornalda peqet bir parchila ilmiy maqale élan qilalisila doktorluq unwanigha érisheleytti. Erkin Sidiq oqughan mekteptikiler uning tirishchanliqigha intayin heyran qélishti. Hemde uning qolgha keltürgen netijisidin intayin tesirlendi. Shunga köp qétim Erkin Sidiqni mektep gézitide tonushturdi. Erkin Sidiq weten'ge qaytidighanda, u mekteptiki bezi proféssorlar uninggha: "eger özüngdek yaxshi oquydighan Uyghur yashlar bolsa bizge tonushturup qoysang. Biz ularni pulsiz oqutup qoysaq", dédi. Erkin Sidiq 1988-yili 4-ayning 24-küni 1-türküm Yapon'gha kelgen bashqa 13 neper kishiler bilen birlikte bir paraxotqa olturup weten'ge qaytti.

Erkin Sidiq Yaponiyide oqush jeryanida yoqirida teswirligendek tebiiy-pen saheside xelq'araliq ilmiy tetqiqat jornallirida bir qanche parche maqale élan qilip, yéqinqi zaman Uyghur tarixida tunji qétim mushundaq ishlarni qilalighan bir Uyghurgha aylandi. Shunga u Yaponiyidin weten'ge qaytip kétip, kéyin amérikigha ketkendin kéyinmu, uning ish-izliri Uyghur diyarida xéli bir mezgilgiche teshwiq qilindi. Tesir dairisi nahayiti chong bolghan bir qanche maqalilar élan qilindi. Yuqirida tilgha élin'ghan "Oylinish ichide ilgirilesh" dégen maqale mana shuning birsidur. Uningdin bashqa, Shinjang Uniwérsitéti 1989-yilliri "Erkin Sidiq hadisisi" dégen mawzu astida pütün mektep boyiche Erkin Sidiq rohidin öginish herikiti élip bardi. Bu heriket eyni waqitta Uyghur diyaridiki bashqa aliy mekteplergimu kéngeytilgen idi. Mushu terjimihalning "kirish söz" qismida bérilgen Tömür Dawametning Erkin Sidiqqa atap yazghan shéirimu mana ashu mezgilde yézilghan idi.

Yoqurqi resim: Erkin Sidiqning Osaka éléktronluq xewerlishish mektipide oquwatqan waqtida
mektep ichide qaldurghan bir xatire resimi. Erkin Sidiqning sol qol teripidikisi uning ustazi proféssor
Chang Nion-Sock bolup, u kishi 2005-yili yazda 78 yéshida wapat boldi.

Yoqurqi resim: Erkin Sidiq 1986-yili etiyazdiki Yaponiyening
döletlik bayrimi "sakura bayrimi" da qaldurghan bir xatire resimi.

Yoqurqi resim: Erkin Sidiq 1986-yili 20-séntebir küni Yaponiyide ötküzülgen
"9-nöwetlik chet ellik oqughuchilar Yapon tilida teshebbusname qilish musabiqisi" diki
mukapat tarqitish murasimida mukapat tapshurup almaqta. Erkin Sidiq bu musabiqide
72 dölettin kelgen oqughuchilar ichide 4-orun'gha érishken. Bu paaliyet Yaponiyining döletlik
téléwizor istansisi bolghan NHK téléwizorida nechche kün tekrar bérilgen idi.

Yoqurqi resim: 1986-yili Abdushükür Memtimin ependi Yaponiyege kélip,
Kyoto "Merkiziy Asiya Tetqiqat Merkzi" de "Ottura Esir Uyghur Mediniyitining
Yétük Qamusi -- Qutadghu Bilik" digen mawzuda ilmiy doklat berdi. Bu doklatni
Erkin Sidiq neq meydanda Uyghurchidin Yaponchigha terjime qilip berdi.
Bu resim ashu chaghdiki sehnining bir körinishi.

---

© Copyright 2004 Uyghur Meripet Homepage