Kona Yéziq: [meripet.com]  [PDF]  [uyghuracademy.org]

Yéngi Yilingizgha Mubarek Bolsun!

10. Bash Köngül Qanuniyiti
 
Napoliyon Xil tunji qétim Andru Karnigi bilen ötküzgen söhbet jeryanida Andruning ashundaq muweppeqiyetlik bolushidiki sirning néme ikenlikini sorighanda, Adnru uninggha öz shirkitide bir «bash köngül» ning mewjut ikenlikini éytip bergen.  Shuningdin kéyin Napoliyon nurghun yil tetqiqat élip bérip, «bash köngül» dégen bir pisxologiye prinsipini bayqighan.
 
Bu prinsipning In’glizche atilishi «Master Mind» bolup, bu yerdiki «master» dégen söz Yulghun loghitide « Ige, xojayin, yallighuchi , bashqurghuchi, mu’ellim, ustaz, usta, pir, begzade, mudir» dep teriplen’gen.  Lékin men Napoliyonning kitabidiki  mezmun’gha asasen, bu uqumni Uyghurche «bash köngül», dep atashni muwapiq kördüm.
 
Bash Köngül dégen uqumgha «Bir éniq meqsetni emelge ashurush üchün, öz-ara maslishish rohi bilen, ikki yaki uningdin köp kishiler arisida bilim we tirishchanliqni maslashturush», dep éniqlima bérishke bolidu. 
 
Andru Karnigining ademliri ashundaq bir Bash Köngülni shekillendürgen bolup, u köngül intayin yaxshi teshkillen’gen, we intayin yaxshi maslashqan, shuning bilen u bir hemmige qadir küchke aylan’ghan bolup, ular polat sana’itidin bashqa her qandaq sana’et bilen shughullan’ghan bolsimu, xuddi polat sana’itidikisi bilen oxshash derijide muweppeqiyetlik bolghan bolar idi.
 
Yuqiriqi qurlarni birinchi qétim oqughanda, nurghun kishiler Bash Köngülning béridighan paydisi bir top kishilerning öz-ara masliship, we küchni bir yerge toplap bille ishligende érishkili bolidighan paydidin anche perqi yoqtek héssiyatta bolishi mumkin.  Emeliyette bash köngülning yetküzidighan paydisi uningdin köp bolup, uning bundaq alahidiligi özige tartish qanuniyiti bilen zich munasiwetlik.
 
Sizning xewringizde bolghinidek, siz könglingizni melum bir idiyige yighsingiz, u idiye xuddi bir magnittek rol oynap, özige bashqa oxshash mahiyetlik idiyilerni jelb qilidu.  Bir bash köngül ikki yaki uningdin köp kishiler bir yerge kélip, könglini oxshash bir nersige merkezleshtürgende andin barliqqa kélidighan bolup, köngüllerning birleshmisi ijadiy idiyilerni özige jelb qilidu.  Bash köngülning éniqlimisi boyiche, bash köngülning ezaliri özlirini oxshash bir pelsepige atighan bolidu, köp sandiki kishilerning qelbi bir ortaq, intayin éniq asasiy nishan’gha merkezleshken bolidu, hemde barliq ezalar ayrim-ayrim shexslerningki bilen sélishturghanda kengrek we chongqurraq cheksiz eqil menbelirige ige bolghan bolidu. Bu birleshken köngül her bir shexsler öz aldigha wujutqa keltürüsh qet’iy mumkin bolmaydighan yéngi bilim we yéngi idiyilerni wujutqa keltüridu.
 
Insanlarning köngli bir xil shekildiki énérgiye bolup hésablinidu. Ikki ademning köngli bir-birige tengkesh bolush rohi bilen maslashqanda, her bir köngülning énérgiyisi özige yene bir köngülning énérgiyisini qoshuwalidu. 
 
Insan méngisini bir éléktir batariyisige oxshitishqa bolidu.  Köp sandiki batariyini birleshtürgende uningdin chiqidighan énérgiyining bir ayrim batariyiningkige qarighanda köp bolidu.  Shundaqla her bir batariye chiqiridighan énérgiyining az-köplükini uningdiki tarmaq batariyining sani belgileydu.  Insan méngisimu shuninggha oxshash ishleydu.  Yeni, bir qisim méngining ish ünümi yene bir qisim ménginingkige qarighanda üstünrek bolidu.  Bir top méngini öz-ara tengkesh bolush rohi bilen maslashturghanda, ular hasil qilidighan tepekkür bilen énérgiye bir ayrim ménginingkige qarighanda zor bolidu.  Yeni, bash köngül sizning ijatchanliqingizni ashuridu. 
 
Ikki yaki uningdin köp ademler arisida bir birliksep hasil qilip, shu arqiliq bir bash köngül ittipaqdashliqini hasil qilishtiki meqset, merkezleshtürüsh qanuniyitini téximu ünümlük qollinishtin ibaret.  Yeni, bash köngül prinsipi bir top adem könglining küch-quwwitini ishqa ashurmaqchi bolghan asasiy meqsetke toplashtin bashqa nerse emes.   
 
 
11. Altun Qa’ide
 
Töt ming yildin artuq waqittin buyan, kishiler bir «Altun Qa’ide» ni bashqilargha mu’amile  qilishtiki eng muwapiq qa’ide, dep telim bérip keldi.  Emma, gerche kishiler bu pelsepini exlaqliq ish-heriketning bir toghra qa’idisi, dep qobul qilghan bolsimu, uning rohining néme ikenliki yaki uning qandaq bir qanuniyetke asaslan’ghanliqini chüshenmey keldi.  Bu Altun Qa’idining mezmuni töwendikidin ibaret:

• Siz bashqilardin özingizge qandaq ishlarni qilip bérishini arzu qilsingiz, sizmu bashqilargha shundaq ishlarni qilip béring.
• Siz bashqilardin özingiz toghrisida qandaq sözlerni anglashni arzu qilsingiz, sizmu bashqilargha ashundaq sözlerni qiling.
• Siz bashqilardin özingiz toghrisida qandaq oylashni arzu qilsingiz, sizmu bashqilar toghrisida ashundaq oylang.

Eger siz mezkur maqalining aldinqi bölümliride bayan qilin’ghan mezmunlarni, yeni, bir ademning oy-xiyali ashu oy-xiyalning mahiyiti boyiche ré’alliqqa aylinidighanliqini toluq chüshen’gen bolsingiz, yuqiriqi Altun Qa’idige asas bolidighan qanuniyetni asanla angqirtalaysiz.  Yeni, siz bashqilar üchün birer ish qilip bérish üchün, aldi bilen ashu ish toghrisida oylinishingiz yaki tepekkür yürgüzishingiz kérek.  Shunglashqa sizning bashqilargha birer ishni qilip bérip, shu arqiliq ularning sizgimu oxshash bir ishni qilip bérishini qolgha keltürishingiz arzuni ré’alliqqa aylandurushning bir intayin yaxshi misalidur. Yeni Altun Qa’ide bilen Özige Tartish Qanuniyiti emeliyette oxshash bir nersidin ibaret.
 
Siz yuqiriqi altun qa’idini özgertelmeysiz, emma uningdin bir ret qilghili bolmaydighan küch süpitide paydilinip, uningsiz érishkili bolmaydighan yéngi muweppeqiyetlerge érisheleysiz.
 
Bashqilargha adaletsizlik bilen muamile qilish sizning alahide hoquqliringizning biri.  Emma siz mezkur qa’idini chüshensingiz, axirida bashqilarmu sizge adaletsizlik bilen muamile qilidighanliqini bilisiz.  Bu qanuniyet sizning bashqilargha qilghan adaletsizlikler bilen rezilliklerning özingizge qaytip kélishi bilenla toxtap qalmay, sizge uningdinmu éghir, we uningdinmu köp eghir ziyanlarni élip kélidu.  Yeni u siz burun qilghan oy-xiyallarning hemmisining netijisini sizge élip kélidu.  Shundaq bolghachqa, siz bashqilargha ularning özingizge qilishini arzu qilghan ishlarnila qilip qalmay, siz bashqilarning özingizni qandaq oylishini arzu qilsingiz, sizmu bashqilarni ashundaq oylishingiz kérek.
 
Siz bashqilargha qarita birer ishni qilishtin burun, aldi bilen ashu ishning mahiyitini öz tepekküringizde hasil qilisiz.  Hemde ashu ishning yighindisi, asasi we mahiyitini özingizning yoshurun éngigha kirgüzüp bolghandin kéyin, andin ashu ish toghrisidiki tepekküringizni sirtqa tarqitisiz.  Sizning yoshurun éngingizgha kirgen u nersiler sizning öz xaraktéringizning bir qismigha aylinip, sizning ish-herikitingiz yaki tepekküringizning mahiyitige uyghun kelgen halda özgiridu.
 
Mushu addiy prinsipni biliwalghandin kéyin, siz néme üchün bashqa bir ademni öch körsingiz yaki uninggha hesetxorluq qilsingiz bolmaydighanliqini, siz néme üchün özingizge adaletsizlik qilghan kishilerdin öch alsingiz bolmaydighanliqini, shundaqla néme üchün «yamanliqqa yaxshiliq qilish» kéreklikinimu chüshineleysiz. 
 
Eger siz Altun Qa’idige asas bolidighan qanuniyetni toluq chüshensingiz, pütün insaniyetni birla dostluq rishtisi bilen ebediy baghlap turidighan qanuniyetnimu chüshinip, meyli tepekkür jehette bolsun yaki emeliy ish-heriket jehette bolsun, aldi bilen özingizni zexmilendürmey turup bashqa bir ademni zexmilendürishingiz qet’iy mumkin bolmaydighanliqini toluq chüshinip yétisiz.  Xuddi shuninggha oxshash, siz pütün ishtiyaqingiz bilen qilghan her bir tepekkür we her bir ish-heriket sizning öz xaraktéringizge paydiliq yosunda qoshulidu.
 
Bu qanuniyetni chüshensingiz siz qilchilikmu gumanlanmay turup shunimu bilisizki, bashqilargha qilghan her bir yamanliqingiz arqiliq siz özingiznimu jazalaysiz, shundaqla bashqilargha qilghan her bir yaxshiliqingiz arqiliq siz özingizgimu payda yetküzisiz.
 
(1) Bashqilardin Istigen Ishni Bashqilargha Qilish
 
Bashqilargha yaxshiliq qilip, yaki ularning yaxshiliqigha érishelmigen, yaki ularning rexmitigimu érishelmigen ehwal hemmimizning béshidin ötüp baqqan.  Bundaq ishlar buningdin kéyinmu dawamliq yüz bérip turidu.  Ashundaq ishlarni öz béshidin ötküzüp baqqan kishilerning beziliri «Altun qa’ide pelsepisi peqet bir neziriyidinla ibaret bolup, u birer özgermes qanuniyet bilen baghlan’ghan emes», dep qarishi mumkin.  Sizmu hergiz ashundaq qarashta bolup, buningdin kéyin bashqilargha yaxshiliq qilishni toxtitip qoymang. Buning sewebi mundaq:
 
Bashqilargha birer yaxshiliq qilghanda, siz öz tirishchanliqingizning tesirini özingizning yoshurun éngigha qachilap qoyisiz. Bu xuddi bir batariyige tok qachilighan bilen oxshash. Siz chin könglingiz we pütün ishtiyaqingiz bilen bashqilargha yéterlik sanda yaxshiliq qilsingiz, siz özingizde bir xil ijabiy we rohluq xaraktérni yétildürüp, özingizge sizningki bilen oxshash xaraktérdiki yaki sizge hemme jehetlerde tengkesh bolalaydighan kishilerni tartisiz.  Mana ashu kishiler sizge burun bashqilargha qilghan yaxshiliqliringizni qayturidu.  «Tölep bérish qanuniyiti» mushu teriqide siz üchün adaletlikni tengpunglashturup, siz bir menbe arqiliq qilghan yaxshiliqlarni pütünley oxshimaydighan bashqa bir menbe arqiliq sizge qayturup béridu.
 
Siz xuddi bir magnitqa oxshash bolup, xaraktér jehettin özingizge nahayiti oxshaydighan kishilerni özingizge tartip, xaraktér jehettin sizge tengkesh bolalmaydighan kishilerni bolsa özingizdin yiraqqa ittirisiz.  Bu magnitni yasighuchi siz özingiz bolup, siz uning mahiyitini özingiz boy sunmaqchi bolghan bir idiyige maslishidighan qilip özgerteleysiz.  Ésingizde bolsunki, bu barliq özgirishler sizning tepekküringiz arqiliq hasil bolidu.  Sizning xaraktéringiz sizning barliq tepekküringiz bilen sizning barliq ish-izliringizning yighindisidinla ibaret, xalas.
 
Mushundaq bir heqiqetning bolghinidin, siz özingizgimu payda yetküzmey turup bashqilargha yaxshiliq qilalmaysiz.  Xuddi shuninggha oxshashla, özingiz oxshash derijide ziyan tartmay turup bashqilargha tepekkür we emeliy ish-heriket jehette yamanliqmu qilalmaysiz. Démek, Altun Qa’ide pelsepisini qollinip, bashqilargha yaxshiliq qilsingiz, siz bashqilargha bir menbe arqiliq menpe’et bérip, özingiz bashqa bir menbe arqiliq menpe’et alisiz.   
 
Ésingizde bolsunki, sizning yaxshi namingizni bashqilar yaritidighan bolup, sizning xaraktéringizni bolsa siz özingiz yétildürisiz.
 
(2) Öch Élish Qanuniyiti
 
«Öch élish» ning adettiki menisi «yamanliqqa yamanliq qayturush» tin ibaret.  Lékin, Napoliyonning kitabida bu söz «her bir nerse yaki ish üchün shuninggha oxshash nerse yaki ish qayturush» dégen menide ishlitilgen. 
 
Eger men sizni zexmilendürsem, siz birinchi pursettin paydilinip mendin öch alisiz. Eger men siz toghrisida adaletsiz geplerni qilsam, siz shuninggha oxshash, hetta uningdinmu yoqiri derijide mendin öch alisiz. Yene bir tereptin, eger men sizge yaxshiliq qilsam, siz imkaniyetning bériche méning yaxshiliqimni méning qilghinimdin ashurup qayturisiz.
 
Men mushu qanuniyettin muwapiq paydilansam, sizni özem isteydighan her qandaq ishni qilduralaymen. Eger men sizni özümge öch qildurmaqchi bolsam, men sizge qopal we adaletsizlik bilen muamile qilip, sizni öch élishqa qistash arqiliq sizni ashundaq qilduralaymen.
 
Eger men sizdin hörmet, dostluq we hemkarliq istisem, men ulargha sizge hörmet bildürüsh we siz bilen maslishish arqiliq érisheleymen.
 
Eger siz yuqiriqi bayanlarni özingizning kechürmishliri bilen sélishturup köridighan bolsingiz, ularning bir-biri bilen nahayiti oxshiship kétidighanliqini bayqaysiz.
 
Siz bezide bir ademge qarita «Bu ademning mijezi néme dégen ésil?» deysiz.  «Méning mijezimmu ashu ademningkidek bolghan bolsa, néme dégen yaxshi bolatti?» dep oylaydighan kishilerni dawamliq uchritip turisiz.  Özining ésil mijezi arqiliq sizni özige jelb qiliwatqan kishiler özige tartish qanuniyiti bilen, yaki bolmisa öch élish qanuniyiti bilen ashundaq qilidighan bolup, eger obdan analiz qilip köridighan bolsingiz, bu qanuniyetlerning her ikkisi «her bir nerse özige özi bilen oxshash nersini tartidu» dégen menini bildüridighanliqini bayqaysiz.
 
Bu qanuniyetni puxta igileshte alidighan birinchi we hemmidin muhim qedem öz-özini toluq tizginleshtin ibaret.  Siz öch almay turup hemme xildiki jaza we xarlashlarni qobul qilalaydighan bolushingiz kérek.  Mana bu siz öch élish qanuniyitini igilesh üchün tölimisingiz bolmaydighan bedeldur.
 
Achchiqlinip qalghan bir adem sizge muwapiq yaki namuwapiq halda töhmet chaplighan we sizni xarlighan waqitta, eger siz u ademdin oxshash teriqide öch alsingiz, siz özingizni ashu ademningki bilen oxshash derijidiki rohiy halette chüshürüp qoyup, u adem sizdin üstün orun’gha ötüp qalidu. Yene bir tereptin, eger siz uning qilghinigha achchiqlanmay, özingizni bésiwélip, jimjit we bixaraman tursingiz, siz u kishini heyran qaldurisiz.  Siz u kishidin özige natonush bolghan bir xil qoral bilen öch alisiz, shuning bilen siz uningkidin üstün orun’gha ötiwalisiz.
 
Rastini éytqanda, siz körüshken her bir adem siz üchün bir rohiy eynek bolup, uningda siz özingizning rohiy pozitsiyisini köreleysiz.
 
Öch élish prinsipidin paydilinip, siz düshminingizni dostungizgha aylanduralaysiz.  Eger siz boyningizgha ésiqliq turghan «ghurur» yaki «jahilliq» dep atilidighan xeterlik tashni untulup kételeydikensiz, bir düshminingizni bir dostungizgha aylandurush arqiliq yuqiriqi bayanni ispatliyalaysiz.  Siz ashu düshminingizge adettin tashqiri kemterlik bilen söz qilishni özingizge adet qiling.  Imkanla bolidiken, hemme ishta uni aldinqi orun’gha qoyung yaki uninggha yol béring.  U kishini özgertish desliwide xéle testek körünidu, lékin tedriji halda u kishi sizning tesiringizde érip, sizdin «yaxshiliq bilen öch alidu».
 
Bezide küchke küch bilen taqabil turup, qarshi terepni küch sélishturmisida pütünley bésip chüshüsh zörür bolup qalidu. Emma, ular ajiz kélip qalghan waqit ulargha yardem qolimizni sunush arqiliq «öch élish» ni emelge ashurup, ulargha ziddiyetni hel qilishning yaxshiraq yolini körsitip qoyushning eng yaxshi peyttimu bolup hésablinidu.
 
Bashqilar sizge qilip béridighan ishlarni siz özingiz belgileysiz, shundaqla öch élish qanuniyiti arqiliq ashu ishlarni bashqilargha siz özingiz qilghuzalaysiz.
 
(3) Hessilep Qayturush Qanuniyiti
 
Bir déhqan tupraqni obdan teyyarlap, uninggha bughday uruqini chéchip qoysa, «hessilep qayturush qanuniyiti» boyiche u tupraq küzde yalghuz déhqan chachqan uruqning özinila emes, uruqning sanidin nechche hesse köp sandiki bughdayni qayturidu.
 
Eger hessilep qayturush qanuniyiti bolmighan bolsa, yer sharidiki tupraq insanlar üchün yéterlik miqdardiki yémekliklerni ishlep chiqirip bérelmey, pütün insaniyet ghayip bolghan bolatti.  Eger tupraq chachqan uruqni köpeytip qayturup bermigen bolsa, yerge uruq sélishning héch bir ehmiyiti qalmighan bolatti.
 
Yuqiridikisi tebi’ettin kelgen «hessilep qayturush qanuniyiti» toghrisidiki bir «yip uchi» dur. Emdi biz ashu qanuniyet boyiche, bashqilargha qilghan yaxshiliqimizning qandaq qilip hessilep qaytip kélidighanliqigha qarap baqayli.
 
Eyni waqitta, Napoliyon Amérikining Aywa (In’glizche «Iowa») shtatidiki bir mektepke bérip, bir qétim séminar bériptu.  Mektep uning barliq yol kirasi qatarliq chiqimlirini kötürgendin bashqa, uninggha yene 100 dollar nutuq heqqi bermekchi boluptu.  Lékin, Napoliyon u mektepte u yerdikilerning intayin qizghin kütüwélishigha ériship, nurghun muhim kishiler bilen uchriship, xéle köp yéngi bilimlerge we uning buningdin kéyinki xizmitige paydiliq bolghan nurghun pakitlargha érishiptu. Shuning bilen Napoliyon u mektebtikilerge «Men bu yerde turush jeryanida öginiwalghan nersiler arqiliq, özem sözligen nutuq üchün nechche hesse köp ish heqqige ériship boldum», dep jawab bérip, u 100 dollar pulni élishni ret qilip, qaytip kétiptu.  Buning etisi etigende, mektepning mudiri 2000 oqughuchilarning aldida Napoliyonning dégen sözini dep, yene mundaq deptu: «Mushu mektepni bashqurup kelgen 20 yil waqit ichide, men nurghun kishilerni teklip qilip léksiye bergüzdüm.  Lékin, bu qétim 1-qétim özining nutuq heqqige bashqa yollar arqiliq ériship bolghanliqini éytip, biz bergen nutuq heqqini ret qilghan kishini uchrattim.  Bu kishi bir memliketlik yornalning muherriri bolup, men silerning hemminglerge ashu yornalgha mushtir bolushinglarni tewsiye qilimen.  Chünki uninggha oxshash bir ademning silerning her biringlargha ögitip qoyidighan, silerning mekteptin chiqqandin kéyinki hayatinglar üchün intayin zörür bolghan nurghun nersiliri choqum bar.»  Bu ishtin kéyinki bir hepte ichide Napoliyonning yorniligha yéngidin mushtir bolghanlarning mushtirliq heqqi 6000 dollardin éshiptu.  Uningdin kéyin ikki yil ichide bolsa bu san 50 ming dollargha köpiyiptu.  Eger Napoliyon ashu 100 dollar pulni bashqa bir ish üchün meblegh qilip salghan bolsa, yuqiriqidek payda élishi hergizmu mumkin bolmighan bolatti.
 
Hessilep qayturush qanuniyitini Napoliyon ijad qilghan emes bolup, «alghan ish heqqidin köprek ish qilip bérish prinsipi» nimu u bayqimighan iken.  Emma u muweppeqiyet qazinishta rol oynaydighan küchler üstide uzun yillar tetqiqat élip bérip, yuqiriqi qanuniyetlerni yéngiche chüshendürüp bergen.  Eger u qanuniyetlerning qanchilik muhim ikenlikini sizmu toluq chüshensingiz, sizmu ulardin ünümlük paydilinalaysiz.
 
Sizning muweppeqiyitingiz igilep turushqa tégishlik orunni hazir bir tagh igilep turiwatqan bolushi mumkin.  Bu tagh qandaq tagh?  U bolsimu sizdiki «Eger men qilghan ishqa ish heqqi almisam, men aldan’ghan bolimen», dégen tuyghudin ibaret.  Hazir ashu tuyghu angsiz halda özini namayan qilip, siz téxi hés qilmighan her xil yollar bilen sizning muweppeqiyitingizning asasini yimiriwatqan bolishi mumkin.
 
Bu xil  tuyghuning sirtqa namayan bolidighan eng addiy shekli mundaq bolidu: «Men bu ish üchün ish heqqi almaymen, shunga eger uni qilsam, men aldan’ghan bolimen.»
 
Siz muweppeqiyetni xuddi yer sharining tartish küchi qanuniyitige oxshash özgermes qanuniyetlerni chüshinish we ularni qollinish arqiliq özingizge tartip kélishingiz kérek.  Hessilep qayturush qanuniyitidin ibaret bu intayin muhim qanuniyetni toluq chüshiniwélishingiz üchün, siz töwendiki tejribini ishlep béqing:
 
Buningdin kéyinki 6 ay waqit ichide, her küni bir ademge yaxshiliq qilishni özingizning kündilik xizmiti qiling.  U ademdin yaxshiliqni qayturuwélishni hergizmu oylimang, hemde qilghan ishingiz üchün heq bersimu almang. Bu ishni «u muweppeqiyet qazinishning eng küchlük qanuniyetlirining birini échip béridu», dégen étiqad bilen qiling. Shundaq qilsingiz hergizmu ümidsizlenmeysiz.  Bu yaxshiliq qandaq shekil alsa boliwéridu. Mesilen, u yaxshiliqni siz özingiz bilidighan bir yaki bir qanche shexslerge qilsingizmu bolidu.  Yaki siz her küni öz idaringiz yaki öz shirkitingiz üchün bir sa’ettin artuq ishlep bersingizmu bolidu.  Yaki bolmisa siz tonumaydighan, hemde buningdin kéyin ikkinchi körmeydighan bir ademge qilsingizmu bolidu.  U yaxshiliqni kimge qilishtin qet’iynezer, uni siz chin könglingizdin we toluq razi bolghan halda peqet bashqilargha payda yetküzüsh üchünla qilsingiz bolidu.
 
Eger siz bu tejribini muwapiq puzitsiye bilen ötküzidikensiz, mezkur qanuniyetni chüshinidighan bashqa barliq kishiler bayqighan bir nersini sizmu bayqiyalaysiz.  U bolsimu, bashqilargha qilghan yaxshiliqingiz choqum özingizge qaytip kélidu; bashqilargha yaxshiliq qilmay turup, yaxshiliq qilish arqiliq érisheleydighan paydighimu hergiz érishelmeysiz—bu jeryanni siz hergizmu özgertelmeysiz. 
 
Yuqiridikisi bir ulugh prinsip bolup, u pisxologiye ilmining eng muhim prinsipi bolushimu mumkin.  Yeni, biz bashqilargha qaratqan tepekkür bilen ish-heriketler bir magnitqa oxshash bolup, ular bizge özliri bilen oxshash tiptiki tepekkür bilen oxshash tiptiki ish-heriketlerni tartip kélidu.  Insan köngli özi tapshurup alghan tepekkür tesiratlirining hemmisige oxshash tiptiki tepekkür bilen inkas qayturidu.  Insan köngli ana tupraqqa oxshap kétidighan bolup, u özide turghuzulghan sezgü jehettiki tesirge oxshash tiptiki ish-herikiti bilen inkas qayturidu.  Aq köngüllük  aq köngüllükni peyda qilidu, shundaqla qara köngüllük  bilen adaletsizlik qara köngüllük bilen adaletsizlikni wujutqa keltüridu. 
 
Biz bashqilargha qilghan aq köngüllük, qara köngüllük, adaletlik we adaletsizlik qatarliq ishlarning hemmisi özimizge téximu chongraq miqdarda qaytip kélidu.  Insan köngli özi tapshurup alghan sezgü jehettiki tesirlerning hemmisige oxshash tiptiki ish-heriket arqiliq inkas qayturidu.  Mushu qanuniyettin paydilinip, biz bashqilargha özimiz istigen ishni qilduralaymiz. Öch élish qanuniyitidin ijabiy yosunda paydilinishimiz üchün, biz aldi bilen özimizdiki ghurur bilen jahilliqni bir yaqqa qayrip qoyup turishimiz kérek.

(Dawami bar)