Kona Yéziq: [meripet.com]  [PDF]  [uyghuracademy.org]   [meripet.org]


9. Merkezleshtürüsh we Ijadiy Köz Aldigha Keltürüsh
 
«Merkezleshtürüsh» dégen söz In’glizche «concentration» dep atilidighan bolup, «idajiy köz aldigha keltürüsh» bolsa In’glizche «creative visualization» dep atilidu.  Merkezleshtürüsh dégen söz Napoliyonning kitabida «Bir istekni emelge ashurushning yolliri bilen wastilirini tépip chiqip, ularni resmiy ishqa salghiche bolghan waqit ichide, zéhin we ish-pa’aliyetni ashu istekke merkezleshtürüsh herikiti» dégen menide ishlitilgen.  Zéhin we ish-pa’aliyetni melum bir istekke merkezleshtürüshte mundaq ikki qanuniyet muhim rol oynaydu: Biri aptomatik teklib qanuniyiti, yene biri bolsa adet qanuniyiti. 
 
Adet muhitning ichide yétilidu.  U sizning körüsh, anglash, purash, tétish we tuyushtin ibaret 5 sézimingiz arqiliq sizge tesir körsetken hemme menbeler arqiliq, oxshash ishni oxshash usulda qayta-qayta qilish arqiliq, oxshash xiyalni qayta-qaytilap tekrar qilish arqiliq yétilidu.
 
Insanlarning qelbi melum bir idiyini wujutqa keltürüsh üchün zörür bolghan matériyallarni özining etirapidiki muhittin yighidu.  Adet bu idiyini bir muqim qurulma sheklide uyutup, yoshurun angning ichige türge ayrip ekirip qoyidu.  Uningdin kéyin bu idiye sizning mijezingizning kam bolsa bolmaydighan bir qismigha aylinip, sizning ish-herikitingizge jimjit halda tesir körsitidu, sizning bir tereplime we aghma köz-qarashliringizni shekillendüridu, hemde sizning pikringizni kontrol qilidu.  Shunglashqa sizning özingizge tesir körsitidighan muhitni eng yoqiri derijidiki éhtiyatchanliq bilen tallishingiz intayin muhim. Chünki, muhit sizning kallingizgha kiridighan uzuqni teminleydighan meniwiy makandin ibarettur.
 
(1) «Muweppeqiyetning Menbesi» Dégen Maqalidin Bir Üzünde
 
Men mezkur maqalining 1-bölümide tilgha alghan «Muweppeqiyetning menbesi» dégen maqalini Napoliyonning kitabidiki munasiwetlik mezmunlar bilen sélishturup, Napoliyonning kitabidiki mezmun u maqalidikidin jiq etrapliq we toluq ikenlikini hés qilghan idim. Shundaq bolsimu, u maqalidiki eqide bilen muhitning munasiwiti toghrisidiki mezmun yuqiridiki adet bilen muhitning munasiwiti toghrisidiki mezmun bilen oxshiship kétidighan bolup, uni bir az kéngeytip béridighan bolghachqa, u maqalining eqide bilen muhit otturisidiki munasiwet heqqidiki qismini bu yerge bir neqil sheklide qisturup qoyushni muwapiq kördum.  Töwendikisi «Muweppeqiyetning menbesi» dégen maqalining bir qismi:
 
Emdi biz qayta eslep köreyli, eqide dégen néme? Eqide bolsa aldin teshkillep qoyulghan, bizni öz – özimiz bilen almashturush qilishqa üzlüksiz halda yétekleydighan bir xil hés – tuyghu usulidin ibarettur. Undaqta, eqide qeyerdin kélidu? Néme üchün bezi kishilerning eqidisi ularning muweppeqiyet menzilige qarap qedem tashlishigha türtke bolsa, yene bezi kishilerning eqidisi ularni meghlubiyetke uchritidu? Eger biz muweppeqiyetni ilgiri süridighan eqidilerge teqlid qilmaqchi bolsaq, u chaghda aldi bilen ashu xil eqidilerning qeyerdin kelgenlikini aydinglashturunlishimizgha toghra kélidu.  
 
Birinchi kélish menbiyi muhittur. Qazan'gha yoluqsang qarisi yuqar, yaman'gha yoluqsang yarisi, deydighan gep bar. Bu rehimsiz emeliyetler teripidin ispatlan'ghan heqiqettur. Turmushtiki ademni eng bizar qilidighan nerse perishanliq we bésimgha uchrash tuyghusi emes, ademler bularni tamamen yéngip kételeydu. Turmushtiki heqiqi qorqunchluq nerse bolsa muhitning eqide we arzugha körsitidighan tesiridin ibarettur. Eger sizning öz etrapingizda körgenliringizning hemmisi meghlubiyet we ümidsizliktin ibaret bolghan bolsa, u chaghda sizning muweppeqiyet qazinishingizgha yardimi bolidighan ichki tesewwurlarni wujudqa keltürishingiz nahayiti teske toxtaydu. Aldinqi bir babta éytip ötkinimizdek, köpchilikning hemmisi toxtawsiz halda teqlid qilishni oylaydu. Eger siz bay hem muweppeqiyetlik muhit ichide ösüp yétilgen bolsingiz, u chaghda siz nahayiti asanla bayliq we muweppeqiyetke teqlid qilisiz. Eger siz namratliq we ümidsizlik ichide ösüp yétilgen bolsingiz, u chaghda sizde nahayiti asanla namratliq we ümidsizlinish eqidisi shekillinidu. Albirit Éynishtéyin mundaq deydu: Özi turiwatqan ijtimaiy muhitqa oxshimaydighan nuqtinezerni ottuirigha qoyalaydighan kishiler nahayiti az chiqidu. Köp qisim ademler bundaq nuqtinezerlerni shekillendürelmeydu.
  
[Bu yerdiki ikki abzas mezmun qisqartildi.]
 
Chikago uniwérsitétidiki Binjamin Birand dégen kishi zor muweppeqiyetlerni qolgha keltürgen yüz neper yash tenheriketchi, muzikant we alimgha qarita tetqiqat élip barghan bolup, u bu jeryanda bu talant igilirining bashtin bashlapla muweppeqiyet qazan'ghan emeslikini bayqighan. Eksiche, ularning köp qisimi bashqilarning yéteklishi we qollishigha érishkendin kéyin andin algha ilgirligenler iken. Ularning herqandiqining talant alamiti peqet ularda men talant igisi bolalaymen deydighan eqide peyda bolghandin kéyinla andin namayan bolghan iken.  
 
Muhit belkim eqidining eng küchlük qozghatquchisi bolush mumkin, lékin, u eqidining birdin-bir qozghatquchisi emes, eger u bir dinbir qozghatquch bolidighan bolsa, u chaghda biz menggü özgermes muhit ichide yashighan bolattuq. Bay balilar peqet bay muhitnila bilgen, namrat balilar bolsa peqet namratliqnila bilgen bolatti. Eksiche, bashqa xil kechürmish we öginish usulilirimu eqidining kélish menbiyi bolalaydu.  
 
Turmushtiki chong – kichik ishlarning hemmisi eqide peyda qilalaydu. Ademning hayatida, bezi ishlar menggü untulmaydu. Jon F kinnidi qestke uchrighan shu künni esliyeleydighan bolsingiz, özingizning shu küni qeyerde ikenlikinimu choqum bileleysiz. Nurghun ademlerge nisbeten éytqanda, bu ularning dunya qarishi menggüge özgergen bir kün bolup hésablinidu. Oxshashla, köp qisim ademler menggü untulmaydighan kechürmishlerni öz béshidin kechürgen bolidu. Bundaq kechürmishlerning bizge körsitidighan tesiri del mushundaq kechürmishler teqdirimizni özgerteleydighan eqidilerni wujudqa keltüridu.  
 
Men 13 yash waqtimdila özümning néme qilishim kérekliki toghrisida oylandim. Hem tenterbiye mexsus sehipisining yazghuchisi yaki tenterbiye pirogrammisining diktori bolushni qarar qildim. Melum bir küni, men gézittin Xoxad Kisarning melum bir kitabxanida özining yéngi kitablirini imza qoyup sétish paaliyiti ötküzmekchi ikenliki toghrisida xewer kördüm, shuning bilen men, eger men tenterbiye mexsus sehipisi yazghuchisi yaki tenterbiye programmisi diktori bolushni oylaydikenme, aldi bilen choqum ziyaret qilishni öginiwélishim kérek, dégenlerni oylidim. Hem ishni mushu yerdinla bashlashni qarar qildim. Shuning bilen men mekteptin ayrilip, kichik ün'alghudin birni ariyet aldim, apam méni pikawi bilen héliqi kitabxanigha apirip qoydi. Men u yerge yétip barghan waqitta, Kisar ependim kétishke temshilip turghan iken. Men bir az qorqtum. Bir top muxbirlar uni oriwélip, uningdin toxtimay soal sorawatatti. Men bir amallarni qilip, bir qanche muxbirlarning qoltuqliri astidin ötüp Kisar ependimning aldigha bardim. Men derhal uninggha özümning uni addiyghina ün'alghu ziyariti qilghum barliqini éyttim. U héliqi bir top muxbirlarni toxtitip qoyup, manga shexsen ziyaret qilish pursiti yaritip berdi. U kechürmish méning eqidemni özgertti, manga némining mumkin bolidighanliqini, turmushta kimlerge yéqinlashqili bolidighanliqi we özüm érishmekchi bolghan nersige intilishning jawabining qandaq bolidighanliqi qatarliqlarni bildürdi. Kéyin men Kisar ependimning shu qétimliq ilhamlandurushi sewebidin, melum bir gézitke toxtimay maqale ewettim. Bu méni mushu sahede untulghusiz kechürmishke ige qildi.
 
(2) Muweppeqiyetning Séhriy Achquchi
 
Napoliyon merkezleshtürüsh bilen biwaste we wastilik shekilde munasiwetlik bolghan prinsiplarni ishlitish usulini «muweppeqiyetning séhriy achquchi» dep atighan. Burunqi kishiler mushu séhriy achquchning yardimi bilen dunyadiki barliq ulugh keshpiyatlarning mexpiy ishikini achqan.  Hemde burunqi barliq eqil-paraset we talantlarning hemmisi mushu achquchning séhriy küchidin paydilinip yétildürülgen we tereqqiy qildurulghan.
 
Merkezleshtürüsh déginimiz sizning muqim adet we emeliyettin paydilinip, melum bir nersini teltöküs chüshinip we igilep bolghiche, könglingizni ashu nersige yighip turush qabiliyitingizni körsitidu. U sizning öz diqqitingiz we zéhningizni tizginlep, ularni melum bir mesilige ashu mesilini hel qilip bolghiche merkezleshtürüp turush qabiliyitingizni körsitidu. U sizning özingiz tashliwétishni isteydighan adetlerning tesirini bir yaqqa qayrip qoyush iqtidaringiz bilen yéngi adetlerni yétildürüsh küch-qabiliyitingizni körsitidu. U sizning öz-özingizni teltöküs tizginlesh qabiliyitingizni körsitidu.
 
Merkezleshtürüsh déginimiz sizning özingiz arzu qilghandek oylash iqtidarini, özingizning oy-tepekkurini kontrol qilip, uni bir nahayiti éniq meqsetke toghrilash iqtidarini, we özingizning bilimlirini bir saghlam we emeliy ish-heriket pilani qilip teshkillesh iqtidarini körsitidu.
 
Siz özingizning könglini özingizning ömürlük istikingizge merkezleshtürüshte, öz-ara ariliship ketken we bir-biri bilen nahayiti zich baghlan’ghan bashqa nurghun ishlar üstidimu bash qaturup, zéhningizni merkezleshtürmekchi bolghan asasiy nersini tamamlishingiz kérek. Chong pilan (In’glizche «ambition») bilen istek ongushluq merkezleshtürüsh jeryanini wujutqa keltürüshte kam bolsa bolmaydighan ikki asasiy amildur. Bu amillar bolmaydiken, séhriy achquchmu ünüm bermeydu.  Bu achquchtin paydilinidighan kishilerning intayin az bolishidiki seweb, köpünche kishilerning chong pilani yoq bolup, hayatida birer alahide nersinimu istimeydu.
 
Siz özingiz arzu qilalaydighan her qandaq nersini özingiz üchün istek qilip tallisingiz boliwéridu.  Eger sizning istikingiz emeliyetke uyghun we yéterlik derijide küchlük bolidiken, merkezleshtürüshtin ibaret séhriy achquch u istekni emelge ashurushqa yardem qilidu.  Nurghun alim we pisxologiye tetqiqatchilirining qarishiche, tilawet qilghuchilarning du’asining küchi qelbide chongqur orun alghan bir istekni emelge ashurushtiki merkezleshtürüsh prinsipi arqiliq ünüm béridu.
 
Insanlar berpa qilghan nersilerning hemmisi eng aldi bilen istek arqiliq tesewwurda wujutqa keltürülüp, andin merkezleshtürüsh arqiliq ré’alliqqa aylandurulghan.
 
Merkezleshtürüsh séhriy achquchidin paydilinishta, siz aldi bilen könglingizdiki gumaniy qarash we ishenmeslikni pütünley yoqitishingiz kérek.  Hazirghiche bu achquchtin ongushluq paydilinalighan kishilerning ichide uninggha ishenmeslik idiyiside bolghanlardin birsimu yoq. 
 
Töwende biz bu séhriy achquchni bir muqim formula arqiliq sinap baqayli. Sizning ghayingiz bir dangliq ammiwiy nutuq sözligüchi bolush, dep perez qilayli.  Undaqta siz bir waraq qeghezge töwendiki wedini yézing:
 
Méning bir nahayiti qabiliyetlik ammiwiy nutuq sözligüchi bolghum bar. Chünki men shu arqiliq dunyagha zörür bolghan xizmetlerdin birini qilip béreleymen, hemde shu arqiliq men öz turmushumgha zörür bolghan maddiy nersilerge ige bolalaydighan iqtisadiy kirimge érisheleymen.
 
Men öz könglümni her küni axshimi uxlashtin burun 10 minut, we etigini ornumdin emdila turghanda 10 minut mushu istekke merkezleshtürüp, shu arqiliq ashu istekni ré’alliqqa aylandurush üchün qandaq ish-heriketlerni qollinish kéreklikini tépip chiqimen.
 
Men özemning bir intayin qabiliyetlik we intayin jelb qilarliq ammiwiy nutuq sözligüchi bolalaydighanliqimgha ishinimen. Shunglashqa men her qandaq nersining méning mushu yoldiki tirishchanliqimgha dexli qilishigha yol qoymaymen.  Imza:________
 
Siz mushu wedige imza qoyghandin kéyin, uningda déyilgen boyiche ish tutung.  Hemde siz istigen netijige ériship bolghiche hergizmu boshushup qalmang.
 
Siz merkezleshtürüsh usulini qollan’ghanda, bir yil, üch yil, besh yil, we hetta on yildin kéyinki ehwalgha nezer sélip, özingizning ashu dewrdiki eng dangliq ammiwiy nutuq sözligüchi bolghandiki ehwalni köz aldingizgha ekiling.  Öz tesewwuringizda özingizning muwapiq kirimge érishkenlikini köz aldingizgha ekiling.  Siz nutuq sözlesh arqiliq érishken kirim bilen alghan öyingizde turghan waqittiki ehwalni köz aldingizgha keltürüng.  Sizning nutuqlarni intayin yaxshi sözlesh arqiliq bir tesiri intayin küchlük ademge aylan’ghan waqittiki ehwalni köz aldingizgha keltürüng.  Siz özingizning tesewwur qilish iqtidaridin paydilinip, mushundaq bir köngül menzirisini nahayiti éniq sizip chiqing.  Shundaq qilsingiz u sizning könglingizde intayin chongqur orun alghan istekning bir güzel süritige aylinidu. 
 
Siz merkezleshtürüshning qandaq qilip bir séhriy achquchluq rolini oynaydighanliqini emdi chüshen’gen bolishingiz mumkin. Bu achquch sizge bir sirliq sanduqning ichide yétip kelmigenliki, yaki uning her bir adem chüshineleydighan addiy sözler bilen bayan qilin’ghanliqi üchünla hergizmu uning küch-qudritini töwen chaghlap salmang.  Barliq ulugh heqiqetlerning hemmisi eng axirqi analizda addiy nersilerge, asanla chüshen’gili bolidighan nersilerge aylinidu.  Eger undaq bolmaydiken, ular hergizmu ulugh heqiqetler bolalmaydu.
 
Bu séhriy achquchni aqilane ishliting.  Uni peqet qimmiti bar meqsetlerni emelge ashurushqila ishliting.  Shundaq qilsingiz u sizge bext we muweppeqiyet ada qilidu.
 
Burun ötküzgen xataliqlarni we burun uchrighan meghlubiyetlerni untup kéting.  Ötüp ketken zamanlarda yashashni toxtiting, chünki u zamanlar hergizmu qaytip kelmeydu.  Sizning burunqi tirishchanliqliringiz sizge yaxshi netijilerni élip kélelmigen bolsa, ishni qaytidin bashlap, sizning buningdin kéyinki waqtingizni muweppeqiyet hékayiliri bilen tolghan mezgilge aylandurung.  Chong pilan, ulugh istek we merkezleshtürülgen tirishchanliq arqiliq özingiz üchün bir ulugh nam yariting, hemde dunya üchünmu ulugh xizmetlerni körsiting.  Eger özingizge ishensingiz, bu ishlarni choqum qilalaysiz.
 
(3) Merkezleshtürüsh Usulini Ishqa Sélish
 
Mezkur maqalining 3-bölümide «Bir istekni altun’gha aylandurushning alte qedem-basquchliri» tonushturulghan idi. Yeni,
 
Bir istekni altun’gha aylandurushning alte qedem-basquchi:

1. Könglingizde siz qanchilik pul isteydighanliqingizni éniq belgileng: Mesilen, 50 ming dollar.
2. Siz ashu pulni qolgha keltürgendin kéyin, uning zakitini qandaq béridighanliqingizni éniq belgileng—Bu dunyada héchnime bermey, peqetla alidighan ish yoq.
3. Ashu pulgha érishmekchi bolghan waqitni éniq békiting.
4. Siz öz istikingizni qandaq emelge ashurush toghrisida bir éniq pilan tüzüp chiqing.  Shundaqla sizning teyyarliqingiz bolsun-bolmisun, shu zamatla ish bashlang.
5. Bir waraq qeghezge yuqiriqi 4 nersini nahayiti éniq, nahayiti ixcham qilip yézip chiqing.
6. Qeghezge yézilghan bu nersini her küni etigini orningizdin qopqandin kéyinla bir qétim, we axshimi uxlashtin burun bir qétim ünlük oqup chiqing.  Siz uni oquwatqanda, siz «ashu pulgha choqum érishimen», dep öz-özingizge ishinip, ashu pulgha érishken waqittiki ehwallarni köz aldingizgha keltürüp, ashu waqittiki héssiyatingizni bilip turung.

Eger bu körsetmilerni hazirqi prinsip bilen birleshtürsek, töwendikidek xulasisigha kélimiz:
 
1) Bashqilarning dexli qilishigha uchrimaydighan bir jimjit yerge béring. Közingizni yumup, siz yighmaqchi bolghan pul heqqidiki yazma bayanatni özingiz angliyalighudek ünlük awazda qayta-qayta oqung (Ilawe: Napoliyonning kitabining köpünche jaylirida pul tépish bilen muweppeqiyet qazinish oxshash menide ishlitilgen. Napoliyonning ikkinchi kitabi 1937-yili élan qilin’ghan bolup, ehwaldin qarighanda ashu zamanlarda köpünche kishiler bir ademning muweppeqiyetlik bolghan-bolmighanliqini ashu adem tapqan pul bilen ölchigen oxshaydu.  Uyghur diyarining ehwali gherb ellirining ehwaligha zadila oxshimaydighan bolup, Uyghurlar gherbliklerdek and Junggodiki bashqa milletlerdek pul tépish we birer ishta muweppeqiyet qazinish pursitige ige emes. Shunglashqa oqurmenlerdin bu yerdiki mezmunlardin janliq paydilinishini ümid qilimen). Ashu pulni yighip bolidighan waqitni, hemde u pulni siz qandaq xizmetlerni qilish arqiliq tapidighanliqingizni éniq belgileng.  Mushu yerde körsitilgen yol boyiche ish élip barghanda, siz ashu pulgha ériship bolghan waqittiki ehwalni köz aldingizgha keltürüp turung.
 
2) Siz özingiz yighmaqchi bolghan ashu pulni özingizning tesewwurida köreleydighan bolghiche, yuqiridiki 1-qedemni her küni etigini bilen her küni axshimi bir qétimdin tekrarlang.
 
3) Siz bir waraq qeghezge yézilghan pilaningizni her küni etigende we her küni kechte köreleydighan bir yerge qoyup qoyung, hemde uni her küni axshimi uxlashtin burun we her küni etigini orningizdin turghandin kéyin bir qétim oqup, uni toluq yadliwéling.
 
Ésingizde bolsunki, siz yuqiridiki telim boyiche ish körgende sizning qilghiningiz aptomatik teklib prinsipini ishqa sélish bolidu. Bundaq qilishtiki meqset özingizning yoshurun éngigha buyruq bérishtin ibaret.  Siz özingizning yoshurun éngigha bir telepni yollighanda, u telep melum héssiyat we qizghinliq tuyghusi bilen birleshken chaghdila sizning yoshurun éngingiz uni qobul qilidu. Eqide bolsa barliq héssiyatlarning ichidiki eng küchlük we eng ünüm béridighan biridur.
 
Yuqirida körsitilgen ishlar desliwide nahayiti abstrakt bolup tuyulishi mumkin. Bu sizge dexli qilmisun. U ishlar qanchilik abstrakt yaki emeliyetke qanchilik uyghun emestek tuyulishidin qet’iynezer, ularni qiliwéring. Eger siz rohiy we heriket jehetning her ikkiside yuqirida körsitilgen boyiche ish körsingiz, birdemdila sizning aldingizda bir yéngi hayatiy küch peyda bolidu.
 
Barliq yéngi idiyilerge qarita gomanxorluqning peyda bolushi hemme insanlarning ortaq xaraktéri. Eger siz yuqiridiki körsetme boyiche ish körsingiz, sizning gumaningizning ornini bir eqide igilep, u eqide bir mutleq étiqat bolup uyuydu.
 
Nurghun peylasoplar «Adem özining muqeddes teqdirining xojayini», dégenni otturigha qoyghan. Emma ular nimishqa shundaq ikenlikini chüshendürmigen.  Bir ademning öz-özige we özining muhitigha xojayin bolalishidiki seweb, uning öz-özining yoshurun éngigha tesir körsitidighan qabiliyetke ige ikenlikidin ibarettur.
 
Istekni ré’alliqqa aylandurushning emeliy jeryani aptomatik teklib arqiliq ishqa ashurulidu.  Mana bu sizning özingizning yoshurun éngining ichige kirip, uninggha tesir körsitish prinsipidin ibaret bolup, qalghan prinsiplar bolsa aptomatik teklib prinsipini qollunushtiki qorallardinla ibaret, xalas.


(Dawami bar)