2006-Yilliq
Fizika Nobél Mukapitige Érishken
Alim JPL de
Erkin Sidiq
2007-yili 1-ayning 25-küni
Tünügün
(2007-yili 1-ayning 24-küni, Charshenbe) 2006-yili
Fizika Nobél mukapitigha érishken alim, NASA ning
«Goddard Alemge Uchush
Merkizi» (Goddard
Space Flight
Center
John Mather ependi özining bu sahediki tetqiqatini In'glizche «NASA's Cosmic Background Explorer (COBE) Satellite» dep atilidighan, kainatning arqa körünishini tekshürüsh sün'i hemrasidin 1974-yili bashlighan bolup, ashu sün'i hemragha 1998-yilighiche Projekt Alimi (Project Scientist) bolup ishligen. Bu sün'i hemra Chong Partilashtin kélip chiqqan issiqliq radiyatsiyesining renggini ölchesh üchün yasalghan bolup, ashu radiyatsiyening terkiwidiki issiq we soghaq jaylarni bayqighan, hemde ashu chong partlash emdila yüz bérip bolghan waqitta 1-bolup shekillengen jisimlarni izdigen. U öz dokladida özining Nobél mukapitigha érishkiche bolghan arliqta yoqurqi sahede élip barghan tetqiqatlirini tonushturup ötti.
John Mather ependi hazir 2013-yili (burun 2014-yili diyiletti; qarighanda bir yil aldigha sürülgen oxshaydu) qoyup bérilidighan In'glizche ismi «James Webb Space Telescope (JWST)» bolghan alem teleskopining ishini qiliwatqan bolup, bu téléskopni lahiyilep chiqish ishigha bizning guruppidinmu xéle köp kishiler qatinishiwatqan bolghachqa, u doklad jeryanida bizning guruppini alahide tilgha aldi. Menmu hazir mushu teleskopning texnikiliq körsetküchini ishlep chiqish bilen téléskopni alem boshliqigha emdila chiqarghanda uni tengshesh usulini keltürüp chiqirishtin ibarek ikki ishqa qatnishiwatimen. Bu téléskopning diyamétiri 6.5 métir kélidighan asasliq eyniki 18 parchidin teshkil tapqan bolup, téléskopni alem boshliqigha chiqarghandin keyin ashu 18 parche eynekni bir-birsige tengshep, tekshilik derijisini 100 nano-métirdin kichik qilishqa toghra kélidu.
John Mather ependi oz hayatidiki muhim tejribilirini xulasilighanda, munularni otturigha qoydi:
* Nishanni igiz qiling -- Dunya her 20 yilda bir qétim özgiridu.
* Bashqa yol arqiliq qilish mumkin bolmighan ishlarnila qiling.
*Eger
*Eger
*Eger
* Bashlanghuch derijisidiki ishlar choqum meghlup bolidu: Addiyliq muweppiqiyetke teng emes.
Eger John Mather ependining qisqiche xizmet tarixi (Resume) ni bilmekchi bolsingiz, töwendiki In'glizche tor bétini ziyaret qiling:
http://astrophysics.gsfc.nasa.gov/staff/CVs/John.Mather/
1-Resim: Erkin Sidiq we uning qizi Dilnare Jogn Mather ependim bilen birge.
Bu resim 2007-yili 1-ayning 24-küni tartilghan. Dilnare 2006-yili 5-ayda
Oqughuchi xizmetchi (In'glizche «Student Intern») bolup JPL gha xizmetke
orunlashqan bolup, hazir mushu idarining maliye bölimide heptisige 30 saet
ishlewatidu (resmiy xizmetchiler heptisige 40 saet ishleydu).
2-Resim: JWST alem téléskopining modéli. Bu modélning chong-kichikligi
kéyin yasilip chiqidighan téléskopning bilen oxshash. Téléskopning astidiki
kémige oxshaydighan nerse kün nurini toshush üchün ishlitidighan nur tosquchi
taxtaylar (sun shield) din ibaret. Alte burjetklik 18 parche yomulaq nerse
téléskop chong eynikining 18 parchisigha wekillik qilidu. Bu resim
2006-yili 5-aydaFlorida
shitatining Orlando
John Mather ependi özining bu sahediki tetqiqatini In'glizche «NASA's Cosmic Background Explorer (COBE) Satellite» dep atilidighan, kainatning arqa körünishini tekshürüsh sün'i hemrasidin 1974-yili bashlighan bolup, ashu sün'i hemragha 1998-yilighiche Projekt Alimi (Project Scientist) bolup ishligen. Bu sün'i hemra Chong Partilashtin kélip chiqqan issiqliq radiyatsiyesining renggini ölchesh üchün yasalghan bolup, ashu radiyatsiyening terkiwidiki issiq we soghaq jaylarni bayqighan, hemde ashu chong partlash emdila yüz bérip bolghan waqitta 1-bolup shekillengen jisimlarni izdigen. U öz dokladida özining Nobél mukapitigha érishkiche bolghan arliqta yoqurqi sahede élip barghan tetqiqatlirini tonushturup ötti.
John Mather ependi hazir 2013-yili (burun 2014-yili diyiletti; qarighanda bir yil aldigha sürülgen oxshaydu) qoyup bérilidighan In'glizche ismi «James Webb Space Telescope (JWST)» bolghan alem teleskopining ishini qiliwatqan bolup, bu téléskopni lahiyilep chiqish ishigha bizning guruppidinmu xéle köp kishiler qatinishiwatqan bolghachqa, u doklad jeryanida bizning guruppini alahide tilgha aldi. Menmu hazir mushu teleskopning texnikiliq körsetküchini ishlep chiqish bilen téléskopni alem boshliqigha emdila chiqarghanda uni tengshesh usulini keltürüp chiqirishtin ibarek ikki ishqa qatnishiwatimen. Bu téléskopning diyamétiri 6.5 métir kélidighan asasliq eyniki 18 parchidin teshkil tapqan bolup, téléskopni alem boshliqigha chiqarghandin keyin ashu 18 parche eynekni bir-birsige tengshep, tekshilik derijisini 100 nano-métirdin kichik qilishqa toghra kélidu.
John Mather ependi oz hayatidiki muhim tejribilirini xulasilighanda, munularni otturigha qoydi:
* Nishanni igiz qiling -- Dunya her 20 yilda bir qétim özgiridu.
* Bashqa yol arqiliq qilish mumkin bolmighan ishlarnila qiling.
*
*
*
* Bashlanghuch derijisidiki ishlar choqum meghlup bolidu: Addiyliq muweppiqiyetke teng emes.
Eger John Mather ependining qisqiche xizmet tarixi (Resume) ni bilmekchi bolsingiz, töwendiki In'glizche tor bétini ziyaret qiling:
http://astrophysics.gsfc.nasa.gov/staff/CVs/John.Mather/
1-Resim: Erkin Sidiq we uning qizi Dilnare Jogn Mather ependim bilen birge.
Bu resim 2007-yili 1-ayning 24-küni tartilghan. Dilnare 2006-yili 5-ayda
Oqughuchi xizmetchi (In'glizche «Student Intern») bolup JPL gha xizmetke
orunlashqan bolup, hazir mushu idarining maliye bölimide heptisige 30 saet
ishlewatidu (resmiy xizmetchiler heptisige 40 saet ishleydu).
2-Resim: JWST alem téléskopining modéli. Bu modélning chong-kichikligi
kéyin yasilip chiqidighan téléskopning bilen oxshash. Téléskopning astidiki
kémige oxshaydighan nerse kün nurini toshush üchün ishlitidighan nur tosquchi
taxtaylar (sun shield) din ibaret. Alte burjetklik 18 parche yomulaq nerse
téléskop chong eynikining 18 parchisigha wekillik qilidu. Bu resim
2006-yili 5-ayda