Hayatliq Bolush
Mumkinchiligi Bar Planeta din Birsi Bayqaldi
Yawropadiki
bir guruppa astronomiye mutexesisliri yeqinda
quyash sistimisining sirtidiki bir yultuzni aylinidighan, ustide
hayatliq bar
mumkinchiligi bar planetadin birni bayqidi. Bu planetaning ana yultuzi
bir
intayin kichik, energiyesi towen, renggi qizil yultuz bolup, uning omri
bizning
quyashqa oxshash yultuzlar bilen selishturghanda kop uzun bolidu.
Mutexesisler
bu planetani teleskop bilen biwaste korush arqiliq emes, uning ana
yultuzining
ikki terepke pilangshighan herkiti arqiliq bayqap chiqqan. Yeni,
kopunche planetalarning
orbitisi eliptika shekillik bolup, planeta ozining ana yultuzigha
yeqinlashqanda, oz-ara tartish kuchining tesiri bile ana yultuzini
azraq
planglishitidu.
Tepilghan bu yengi planetaning temperaturisi yer shariningkige oxshap ketidighan bolup, uningda su we hawamu bolishi mumkin, dep qaralmaqta. Hazirqi molcherche bu planetaning temperaturisi 0 selsi gradus bilen 40 selsi gradusning arlighida bolishi mumkin.
Bu planetaning yultuz sistimi bizning quyashqa eng yeqin bolghan 100 yultuz sistimisining birsi bolup, uning biz bilen bolghan arliqi 20.5 nur yili kelidu. 581c dep atalghan bu planeta oz ana yultuzini her 13 kunde bir qetim aylinidighan bolup, diyametiri bizning yer sharimizdin 1.5 hesse chongluqta iken. Uning tartish kuchi yer shariningkidin 1.6 hesse kuchluk bolup, eger 75 Kg liq bir adem u planetagha barsa, ozini 120 Kg kelidighandek hes qilidu. Bizning yer sharigha qarighanda u planeta ozining ana yultuzigha 14 hesse yeqin bolup, uning ustidiki ademge ozining ana yultuzi bizning ayningkidin 20 hesse chong korinidu.
Planeta 581c ning biz bilen bolghan arliqi 20.5 nur yili kelidighan bolghachqa, hazir yer sharida turup kuzetken elektro-magnetliq dolqun u planetadin 20.5 yil burun bizge qarap mengishqa bashlighan dolqun bolidu. Yeni biz hazir u planetadiki 20.5 yildin burunqi haletni kuziteleymiz.
Biwaste kurush arqiliq emes, peqet ana yultuzining herkitini kuzitish arqiliq bir planeta ning chong-kichikligi, eghirlighi, uning temperaturisi qatarliq uchurgha qandaq erishkili bolidighanlighini menmu bilmeymen. Eger bu sahege ait astronomiye bilimidin xewiri bar wetendashlar bolsa, yoqurqi jeryanni bir az chushendurup berishini soraymen.
Hazirgha qeder bashqa yultuz sistimisidiki planetalardin 220 danisi bayqalghan bolup, ular yaki bek issiq, yaki bek soghaq, yaki bizning Jupiter ge oxshash intayin chong we peqet gazdinla terkip tapqan bolup, bu qetim tepilghan planeta ustide hayatliq mewjut bolush ehtimallighi bar bolghan tunji planeta bolup hesaplinidu.
Erkin Sidiq
2007-4-25
Menbe:
http://news.yahoo.com/s/ap/20070425/ap_on_sc/habitable_planet
http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-04-24-new-planet-red-dwarf_N.htm
Tepilghan bu yengi planetaning temperaturisi yer shariningkige oxshap ketidighan bolup, uningda su we hawamu bolishi mumkin, dep qaralmaqta. Hazirqi molcherche bu planetaning temperaturisi 0 selsi gradus bilen 40 selsi gradusning arlighida bolishi mumkin.
Bu planetaning yultuz sistimi bizning quyashqa eng yeqin bolghan 100 yultuz sistimisining birsi bolup, uning biz bilen bolghan arliqi 20.5 nur yili kelidu. 581c dep atalghan bu planeta oz ana yultuzini her 13 kunde bir qetim aylinidighan bolup, diyametiri bizning yer sharimizdin 1.5 hesse chongluqta iken. Uning tartish kuchi yer shariningkidin 1.6 hesse kuchluk bolup, eger 75 Kg liq bir adem u planetagha barsa, ozini 120 Kg kelidighandek hes qilidu. Bizning yer sharigha qarighanda u planeta ozining ana yultuzigha 14 hesse yeqin bolup, uning ustidiki ademge ozining ana yultuzi bizning ayningkidin 20 hesse chong korinidu.
Planeta 581c ning biz bilen bolghan arliqi 20.5 nur yili kelidighan bolghachqa, hazir yer sharida turup kuzetken elektro-magnetliq dolqun u planetadin 20.5 yil burun bizge qarap mengishqa bashlighan dolqun bolidu. Yeni biz hazir u planetadiki 20.5 yildin burunqi haletni kuziteleymiz.
Biwaste kurush arqiliq emes, peqet ana yultuzining herkitini kuzitish arqiliq bir planeta ning chong-kichikligi, eghirlighi, uning temperaturisi qatarliq uchurgha qandaq erishkili bolidighanlighini menmu bilmeymen. Eger bu sahege ait astronomiye bilimidin xewiri bar wetendashlar bolsa, yoqurqi jeryanni bir az chushendurup berishini soraymen.
Hazirgha qeder bashqa yultuz sistimisidiki planetalardin 220 danisi bayqalghan bolup, ular yaki bek issiq, yaki bek soghaq, yaki bizning Jupiter ge oxshash intayin chong we peqet gazdinla terkip tapqan bolup, bu qetim tepilghan planeta ustide hayatliq mewjut bolush ehtimallighi bar bolghan tunji planeta bolup hesaplinidu.
Erkin Sidiq
2007-4-25
Menbe:
http://news.yahoo.com/s/ap/20070425/ap_on_sc/habitable_planet
http://www.usatoday.com/tech/science/space/2007-04-24-new-planet-red-dwarf_N.htm
Yoqurqi resim: Bir
artist sizghan yengi tepilghan planeta
bilen uning qizil renglik ana yultuzi.