Bir
Qara Öngkürning Yultuz Sümürishi
Erkin Sidiq
2006-Yili 6-Dikabir
NASA ning In’glizche ismi “Galaxy Evolution
Explorer” dep
atilidighan, yer shari orbitisida aylinip turup Galaksidiki
özgirishlerni
küzitidighan bir alem téléskopi
tünügün bir qarangghu öngkürning bir yultuzni
sümürüp kirip kétiwatqan körinishini
bayqidi. Bu qara öngkür yer sharidin 4
milyart nur yili yiraqliqta bolup, alem téléskopi uni
ultra-qizil nur
(“ultraviolet”) dairisidiki 2 xil dolqun uzunlighidiki nur bilen
bayqighan. Bir
yultuzning bir Galaksi merkizidiki qara öngkürge yéqin
kélishi 10000 yilda bir
qétim yüz béridighan ehwal bolup, bu qétim
bayqalghan bir qara öngkürning bir
yultuzni tére-péreng qilip sümürüp
kétish hadisisi insanlarning bundaq ishni
tunji qétim körishi bolup hésaplinidu.
1-Resim: Bir artis sizghan, bir qara
öngkür bir yultuzni
tére-péreng qilip sümürüp
kétiwatqan körinish. Sol tereptiki sériq shar
yultuzning téxi buzulmighan waqti. Töwen qismining
otturisidikisi yultuz qara
öngkürning tartish küchi tüpeylidin buzulushqa
bashqilighan körünishi. Ong
tereptiki sériq bulut yultuzni qara öngkür
sümürüp ekirip kétiwatqandiki
körünishi.
In'glizche: An artist's concept
chronicles the star being
ripped apart and swallowed by a black hole over time. First, the intact
sun-like star (left) ventures too close to the black hole, and its own
self-gravity is overwhelmed by the black hole's gravity. The star then
stretches apart (middle yellow) and eventually breaks into stellar
crumbs, some
of which swirl into the black hole (at right).
(NASA/JPL-Caltech/Handout/Reuters)
Menbesi: http://news.yahoo.com/s/nm/20061206/sc_nm/blackhole_dc