Mushu künlerde Shinjang Téléwiziye Istansisining «Köngüldiki Söz» programmisida Shinjang uniwérsitétidiki yash matématika alimi Abduréshit Abduwéli bilen bolghan söhbet bérildi. Bu programma 2-ayning 14-küni süretke élin’ghan bolup, programma süretke élinip bolghandin kéyin, köp ötmey, süretke élish sorunigha qatnashqan bir péshqedem oqutquchi yürek sözlirini xet arqiliq riyasetchige yollighan, bu xet melum yollar bilen qolimizgha chüshken idi, bu yerde shu xetni eynen berduq:

Hörmetlik riyasetchi:
Men Shinjang uniwérsitéti sabiq matématika fakultétining pénsiyige chiqqan oqutquchisi Qahar Qadir bolimen.

2-ayning 14-küni siler uyushturghan «Yash Matématika Alimi Abduréshit Bilen Söhbet»ning neq meydan yighinigha qatnashqan bolsammu, waqit munasiwiti bilen pikirlerni déyishke purset bolmidi.

Silerning aqilanilik bilen uyushturghan bu paaliyitinglar nahayiti yaxshi we ehmiyetlik boldi. Hazir yash oqughuchilar arisida matématikigha qiziqmasliq, tiriship ögenmeslik, netijisi töwen bolushtek ehwallar mewjut.

Matématika péni pütün tebiiy penlerning achquchi, qollinish dairisi intayin keng, logikiliqi küchlük pen bolup, uni yaxshi ögenmigende bashqa penlerni öginishke nahayiti chong tesir yétidu.

Yash matématika alimi Abduréshit Abduwéli matématika pénini öginishke we uning yuqiri pellisige chiqishqa özini béghishliwetken tipik talant igisi. Uning béshidin ötküzgen kechürmishliri bizge shuni uqturuduki: eger bir adem qet’iy irade bilen japa-musheqqettin qorqmay, ozlüksiz tiriship izdense choqum bir penni igiliyeleydu we yuqiri pellige chiqalaydu.

Men 1979-yili fakultétimizdin oqughuchi qobul qilishqa chiqip, Abduréshitni qobul qilghan oqutquchi. Uning shu chaghdiki döletlik imtihandiki netijisi 576 bolup, milliy imtihan meydanliri boyiche halqish xaraktéride yuqiri nomur idi, memliket boyichimu aldinqi qatarda turatti. Shinxua agéntliqi muxbiri bizge kélip Abduréshitning ehwalini igiligendin kéyin, uzun’gha barmay «Xelq Géziti»de ismini atap obzor bergen idi. Bu nomur shuni chüshendüriduki --- Millitimizdin küchlük bir talant igisi meydan’gha keldi. Uning talanti ottura mektepte oquwatqan mezgilde yétilishke bashlighan bolup, barliq penlerni nahayiti etrapliq we puxta igiligen. Bolupmu matématikini zor qiziqish we tirishchanliq bilen puxta ögen’gen.

Abduréshit mektipimizning matématika fakultétigha kelgenliki uning ösüp-yétilishi we matématikining yuqiri pellisige chiqishi üchün yaxshi shert-sharait bilen teminlidi.

U qet’iy irade bilen "men Xua Luogéndin éship kétimen", matématikining yuqiri pellisige choqum chiqimen, dégen aliyjanab rohni könglige pükkenidi. U fakultétimizdiki 5 yilliq oqush jeryanida hérip-charchashtin qorqmay, tiriship öginip barliq penlerni ela netije bilen tamamlidi we uzun’gha qalmay Yaponiyening Tokyo Uniwérsitétigha oqushqa ewetildi.

U Yaponiyediki 7 yilliq tetqiqat-öginish arqiliq matématika penliri doktori unwanigha érishti we Yaponiyening 60 yildin buyanqi alimliri qamusigha kirgüzüldi, shundaqla bu qamusqa ismi kirgen tunji chet ellik bolup qaldi. Bular Abduréshitning chong netije we shan-sheripi, yash alimning shan-sheripi idi. U zeper quchup weten’ge qaytip kelgendin kéyin pütün küchi bilen oqutushning 1-sépide ishlep, proféssorluq unwanigha érishti.

Yash alim hazir Shinjang Uniwérsitéti pen tetqiqat bashqarmisida mes’ul xizmet ishligendin bashqa, pen tetqiqati, oqutush xizmiti bilenmu izchil shughullinip kéliwatidu. U téxi yash, piship yétilgen, mukemmel bir matématika alimi bolup yétiship chiqishi üchün téxi purset bar.

Biz ishinimizki, bu alim choqum téximu zor netijilerni qolgha keltüreleydu we közligen nishanigha yételeydu.

Yashlar wetinimizning kelgüsidiki xojayinliri, ularning zémmisidiki wezipe éghir we shereplik, buning höddisidin chiqish üchün ilghar pen-téxnikilarni, bolupmu ötkür pen-téxnikilarni igilishi zörür.

Yash alim Abduréshit bu jehette yashlarning ülgisi we serkerdisi. Yashlar uning aliyjanap rohi, qeyser iradisi we japa-musheqqettin qorqmay özlüksiz algha ilgirilesh rohini özlirige ülge qilishi kérek.

Biz yashlarni Abduréshittin ögininglar dep tewsiye qilimiz.

Hörmet bilen: Qahar Qadir
2006-yili 2-ayning 16-küni