Tebbi'i Penni Ünümlük Öginishning Usuli

Erkin Sidick

Bir ademning ünümlük öginish usuli yene bir ademningkige oxshimaydu.  Bir nersini (mesilen, matématikini) ünümlük  öginish usuli  yene bir nersini  (mesilen,  chet el  tilini) ünümlük öginish usuligha yene oxshimaydu.  Shunga her bir adem özi üchün bir yaxshi ünüm béridighan usulni öz emeliyitidiki tejribilerni xulasilep, tekshürüp tetqiq qilish arqiliq tedrijiy halda yekünlep chiqishi kérek.

   Men Shinjang Uniwérsitétida radio kespide oquwatqan mezgilde, mundaq bir ünümlük usulni yekünlep chiqqan idim: 1) Derstin burun kitabni bir qétim oqup chiqish.  2) Ders waqtida pütün wujud bilen diqqet qilip anglash, hemde xatire qaldurush.  3) Derstin pishshighlap tekrar qilish. 4) Muhim mezmunni ixcham hulase qilish. Töwendiki her bir mesile üstide qisqiche tohtilip ötey.

       1) Tebbii pende yéngi ders ötülgende, yéngi atalghuning köplükidin dersning mezmunigha egiship méngish bir az qiyin’gha toxtaydu. Eger yéngi ders ötülüshtin burun siz u derslikni bir qétim özingiz körüwalsingiz, ders waqtida oqutquchigha egiship méngishingiz jiq asan’gha toxtaydu. Zéhningizni yéngi atalghulargha emes, dersning mezmunigha merkezleshtüreleysiz.

       2) Ders waqtida oqutquchining sözlewatqanlirigha jümlimu-jümle egiship mangghandila, andin waqitning küchidin toluq paydilinalaysiz. Ashundaq qilishning bir ünümlük usuli, oqutquchining doskigha yazghanliridin xatire qaldurup méngish. Bu xatire imtihan waqtidimu intayin jan’gha esqatidu: Siz oqutquchingizning burun némilerni sozligenligini asanla angqiralaysiz.  Tapshuruq ishligendimu shundaq

       3) Köpinche ehwalda, bir qétim ders anglash bilenla hemme matériyallarni chüshinip bolush anche mumkin emes. Shunga derstin chüshüp, yene bir qétimliq derskiche bolghan waqitta, choqum yéngi dersni özlükingizdin tekrar qilishingiz, siz chüshenmeydighan mesililer bolsa uni sawaqdishingiz yaki ustazingizdin sorap chüshiniwélishingiz kérek.  Dersni tekrarlimisingiz qaysi mesilini chüshinipsiz, qaysisini chüshenmepsiz uni bilelmeysiz. Bu qétimqi derstiki chüshenmigen mesilini aydinglashturiwalmisingiz, yéngi derstiki mezmunlarni téximu chüshinelmeysiz.

       4) Oqughan nersilerni ixcham qilip xulasiwelishning bir qanche paydisi bar. Uning biri, u sizning mushu bir derstin némini öginiwalghanliqingizning xatirisidur. Uningdin bashqa, imtihan waqtida, deslepte pütün mezmunlarni tepsiliy körüp chiqqandin kéyin, imtihan’gha az qalghan waqitta peqet özingiz teyyarliwalghan xulasiligila qarisingiz, qisqa waqit ichide nurghun uqumni ésingizde qalduralaysiz. Bu xulasidin kéyinki ömringizdiki xizmet jeryanidimu paydilinalaysiz.  Men Amérikida oqughandimu mushundaq usulni qollan’ghan bolup, her bir derstin teyyarliwalghan xulasidin hazirqi tetqiqatlirimdimu paydiliniwatimen.

       Eger siz bir tebii pen oqughuchisi bolup, yuqiriqi usulni toluq qollansingiz, siz choqum her qandaq qiyin derstimu ela oqughuchi bolup oquyalaysiz.


 


© Copyright 2004 Uyghur Meripet Homepage