Ilawe Ornida

1. Siz bir ghayiwi ailide tughulup ösmigen bolsingizmu, yenila muweppeqiyetlik bolalaysiz.
2. Meghlubiyetke ten bermey, «yaxshi meghlup bolup», bashlighan ishini muweppeqiyet qazan’ghiche dawamlashturushta, özi qiziqqan kesp bilen shughullinish nahayiti muhim rol oynaydu.
3. Menggu yashaydighandek ögining, etila ölüp kétidighandek yashang..

Kona yéziq menbesi: [blog.ilqut.com]   [Uyghur Akadémiyisi]

In'glizche menbesi: [news.stanford.edu]

Amérika pen téxnika sahesining bashchiliridin biri , Apple  we  Pixar ning CEO  liq xizmitini ötewatqan Steve Jobs ependining 2005-yilliq  sitenford( Stanford)  onwérsitétining oqush püttürüsh murasimida qilghan notuqi
 
Én'glizchidin biwaste terjime qilghuchi elsöy terjime guruppisidin: aytulun.
 
Ilquttin ilawe ornida: mezkur maqale buningdin üch yil burun keminining bir dosti (aliy mekteptiki) gha hawale qilishi bilen én'gilizchidin uyghurchigha biwaste terjime qilinip chiqilghan idi. Shu terjime qilip chiqqandin bashlap, mezkur maqale ta hazirghiche asasen élan qilinmaptu. (bu méning bu matériyalni élan qilishni xalimighanliqim emes, belki matériyalni torda élan qilish ésimdin chiqip kétiptu.)
 
aldinqi künlerde alma shirkitining izchil halda dunyani zilzilige keltürüp kelgen bash ijraiye reisi stéw jobs  (Steve Jobs) hayat waqtida dunyani qandaq zilzilige keltürgen bolsa, ölüp ketkendin kéyin uningdinmu bekrek zilzile qozghap bu alem bilen xoshlashti.
 
Xuddi stéw jobs  (Steve Jobs) hayat waqtida, mezkur notuqida "hichkimning ölüp ketküsi yoq, hettaki jennetni xiyal qilghan kishilermu u yerge ölüp kirgüsi yoq. Biraq ölüm hemmimizning ortaq barar jayi, héchkim qéchip qutulalighan emes. Chünki ölüm hayatliq yaratqan eng yaxshi keshpiyat. Qérilarni uzitip quyup, yéngilarni kütiwalidu. Hazir siler téxi yash, biraq uzun ötmey yillar silernimu qéritip, uzitip qoyidu. Kechürünglar, dirammilardiki sehne sözidek sözlep qoydum, biraq bu emiliyet." déginidek, künlerning béride bizmu ölüp kétimiz, emma biz ölüp kétishtin burun, özimizning bu allah ata qilghan bu qisqighine hayatimizni zadi qandaq orunlashturup, bu hayatimizni qandaq qedirlishimiz kérek? Bu her birimiz üchün qoyulghan hayat soriqidur. Shunga töwende köpchilikning hozurigha sonidighinimiz, stéw jobs  (Steve Jobs) hayat waqtida yashlargha qaldurghan bu bér qétimliq notuqining toluq nusxisidin ibaret. Ésingizde bolsun, xuddi stéw jobs  (Steve Jobs) hayat waqtida éytqinidek: "ölümning aldida peqet heqiqi nersila öz qimmitini saqlap qalaydu. Tashqi dunyadin kütken telep, nam ataq, ongaysizlinishtin yaki meghlup bulushtin qorqush dégenlerning hemmisi yoq bolidu. Daim ölümni eslep turush birer nersini yüttürüp quyushtin ensireshtin xali bulushning men bilidighan yaxshi charisi. Biz bu dunyagha yalghuz kelgen, hem hichniméni birge élip kételmeymiz. Yürikingizning xitabigha qulaq salmasliqqa héchqandaq sewebingiz yoq." 
 
Amérika pen téxnika sahesining bashchiliridin biri, Apple  we  Pixar ning CEO  liq xizmitini ötewatqan Steve Jobs ependining 2005-yilliq  sitenford( Stanford)  onwérsitétining oqush püttürüsh murasimida qilghan notuqi
 
Bügün dunyadiki eng dangliq oniwérsitétning biridin oqush püttürüsh aldida turiwatqan herqaysinglar bilen birge bolghinimdin intayin shereplik hés qiliwatimen. Rastini éytqanda men ali mektepnimu püttürmigen. Bu manga nisbeten ali mektep oqush püttürüshke eng yéqinlashqan bir deqiqe. Men bügün hayat sepirimdiki üch hékayini sözlimekchi. Jiq emes üchla.
 
Birinchi hékaye : kichik ishlarni bir-birige baghlashturush
 
men rid (Reed college) uniwérsitétida alte ay oqushtin toxtidim. Taki men oqushtin chékin'güche bolghan ariliqta  18  ay ötti. Undaqta men némishqa oqushtin chékindim ? Buni méning bu dunyagha köz échishimdin bashlap sözleshke toghra kélidu. Méning öz apam eyni waqitta téxi toy qilmighan aspirant iken. Méni tughulushimghila ali mektep sewiysi bar birersige bériwetmekchi  boptu. Bir adwukat er ayal béqiwélishni maqul körüptu, biraq men tughulghanda bolsa  esli bir qiz bowaq béqiwalghusi barliqini éytip yéniwaptu. Bala béqiwélishni iltimas qilghan hazirqi ata-anam yérim kéchide bir téléfon qobul qiptu :"oylimighan yerdin bir oghul bala chiqip qaldi, siler béqiwélishni xalamsiler?". Ular qoshuluptu. Kéyin öz apam méning hazirqi apamning ali mektep sewiyesi yoqliqini, hazirqi dadamning bolsa hetta toluq otturinimu püttürmigenlikini bayqap resmiyetlerge qol quyushni ret qiptu. Nechche aydin kéyin méning hazirqi ata-anam méni ali mektepkiche oqutidighanliqini éytqandin kéyin andin qoshuluptu. Méning hayatim mana mushundaq bashlan'ghan.
17 yildin kéyin men ali mektepke kirdim. Eyni waqitta bilmey qélip oqush puli Stanford uniwérsitéti   bilen oxshash qimmet bir ali mektepni tallaptimen. Ata-anamning yighqan pulining hemmisi oqush pulumgha ketti. 6 ay ötüp ketti. Men bundaq oqushning zadi qandaq ehmiyiti barliqini bilmidim. U chaghlarda bu ömürümde némishlarni qilishni, ali mektepte oqushning bu soalimgha qanchilik yardimi barliqini bilmeyttim. Uning üstige u yerde men ata-anamning bir ömür yighqan pullirini xejlewatattim. Shunga men oqushtin toxtashni qarar qildim. Chünki men "bashqa kelgende batur" bolidighanliqigha ishinettim. Eyni waqitta kishini chöchitidighan bu qarar kéyin qarisam men chiqarghan toghra qararning biri bolup chiqti. Oqush toxtatqandin kéyin méni qiziqturalmaydighan derslerdin toxtap, waqtimni özüm qiziqidighan derslerni anglashqa serp qildim.

Künlirim unchilik romantik emes idi. Méning yatiqim yoq bolghachqa dostlirimning öyide poldila uxlayttim. Kola qutisini yighip tapqan besh shilling pulgha yeydighan nerse élip yeyttim. Bir waq yaxshi tamaq yéyish üchün her yekshenbe kech 7  in'gliz milli (texminen 11 kilométir ) yiraqliqtiki hindistanning Hare Krishna ibadetxanisigha barattim. U yerdiki tamaqlarni bekmu yaqturattim. Özemning qiziqishi we biwaste sézimigha asasen igiligen nurghun nersilirim kéyinki künlerde qimmetlik bayliqim bolup qaldi. Misalgha alsam :
eyni chaghda Reed ünwérsitéti dölet ichide eng yaxshi dégüdek oqutush sharaiti bilen teminleytti. Mektepning herbir parche tam géziti, tartmilarning izahnamisidimu chirayliq qol yazmisini körgili bolatti. Men oqushtin chikin'genliktin normal tertip boyiche ders oqumisammu bolidighan bolghachqa,xettatliqni ögünüshke kirishtim. Men serif  we san serif  xet nusxisini, basmichiliq sen'itini serxillashturghan oxshimighan herp birikmisining ariliqini özgertishni ögendim. Men uningdin pen arqiliq hés qilghili bolmaydighan tarixi, bediiy güzellikning kishini tolimu meptun qilidighanliqini bayqidim.
 
Bu ögen'genlirimning turmushumda qandaq emiliy ishlitilishchanliqi barliqini bilmeyttim. Biraq 10 yildin kéyin,men tunji Macintosh  kompyutérni layihelewatqanda ögen'genlirimni ésimge élip ishlettim. Shunga Macintosh  chirayliq nersilerni bésip chiqiralaydighan tunji kompiyotér bolup qaldi. Eger men xettatliq dersige kiriship qalmighan bolsam,  Mac mu herxil xet nusxisi we nisbet boyiche özgertilgen xet sheklini ishqa ashuralmighan bolatti. Eger Windows  buni Mac  din köchürüp ishletmigen bolsa, men mekteptin chikinip xettatliq derisini ögenmigen bolsam éhtimal shexsi kompyotérning héchqaysisida hazirqidek herxil chirayliq xet nusxisi bolmighan bolatti. Elwette men aliy mekteptiki waqtimda bularni bir birige baghlashturup aldin mölcherlishim mumkin emes idi. 10 yildin kéyinki emeliyet buni éniq ispatlap turuptu.

Démek, siz hayatingizdiki herbir kichik noqtini aldin'ala mölcherliyelmeysiz. Peqet ötmüshingizge qarisingiz ularning bir biri bilen munasiwetlik ikenligini bayqaysiz. Shunga ishiningki siz ögen'gen ushshaq–chüshshek ishlar hayatingizda bir birige baghlan'ghan bolidu. Azdur köptur birer nersige ishining, meyli biwaste sézim, teqdir yaki hayatliq dégendek. Bu gerche sizni daghdam yoldin mehrum qilghan teqdirdimu hich bolmisa  özingizge bolghan ishenchingizni ashuridu, yolingiz mangghanséri échilidu. Bundaq qilish méning hayatimni özgiche menagha ige qilip keldi.
 
Méning ikkinchi hékayem : yaxshi körüsh we yüttürüsh
 
özemning néméni yaxshi körüp qilidighanliqimni baldur bayqighinimdin ametlik dep chaghlaymen. 20 yash waqtimda mashina iskilatida  Woz bilen birlikte Apple  kompiyotérining ishlirini bashlighan iduq. Japaliq emgikimiz bedilige Apple shirkiti 10 yilning ichide mashina iskilatida ish bashlighan ikki ademdin chongiyip 2 milyon dollar iqtisadi qimmiti we 4000 xizmetchisi bar bir chong shirketke aylandi.
 
Uningdin bir yil burun bizning eng ésil mehsulatimiz  Macintosh ni bazargha salduq. Méning yéshimmu 30 gha bérip qalghanidi. Andin men ishtin boshitildim. Özi qurghan shirkettin ishtin boshitilghan nede bar? Esli,  Apple chongayghandin kéyin men ishenchilik dep qarighan birini biz bilen birge shirketning ishlirini bashqurushqa ishlettuq. Bashtiki bir nechche yilda u xizmetni yaxshi ishlidi.  Kéyin kelgüsi tereqqiyat heqqide pikrimiz bir yerdin chiqmay qélip, öz yolimizgha mangmaqchi bolduq. Oylimighan yerdin bashqurush hey'itidikiler uning pikirini qollighachqa men ilajsiz chikinip chiqishqa mejbur boldum. 30 yash waqtim idi. Yashliqimni serp qilip tikligen igilikim mushundaqla yoq boldi. Néme qilishni bilmeyla qaldim.
 
Mushu teriqide bir nechche aymu ötüp soda sahesidiki ustazlirimning mendin kütken yéridin chiqalmay, ularni ümitsizlendürdüm.  HP ning qurghuchisi  David Packard bilen Intel  ning qurghuchisi Bob Noyce  ni izdep, ishlarni buzup qoyghanliqim üchün ulardin epu soridim. Men kishilerning neziridiki meghlubiyetchining tipik misali bolup qalghanidim. Béshimni élip chiqip kétey depmu oylidim. Biraq men yenila burun qilghan ishlirimni yaxshi köridighanliqimni hés qildim.  Apple diki meghlubiyitimmu bu yaqturishimni qilche özgertelmigen idi. Gerche men inkar qilin'ghan bolsammu  yenila shu ishlarni yaxshi körettim. Shunga hemmini bashtin bashlashni qarar qildim.
 
Eyni waqitta bayqimaptikenmen, biraq kéyin bildimki Apple din chikinip chiqqinim men béshimdin kechürgen eng yaxshi ish iken. Héchqandaq ishni jezimleshtürmey turup hemme ishni yéngidin bashlash japa musheqqette qalghan ghelbe qazan'ghuchi bulushqa qarighanda asan tuyuldi, erkin halda hayatimning eng ijadi mezgillige qedem qoydum. Kéyinki5  yilda men arqa-arqidin  NeXT we Pixar  shirkitini achtim, hazirqi ayalim  Laurene bilen tonushtum.  Dunya boyiche tunji qétim kompyotérdila ishlen'gen karton filimi  Toy Story ni ishlep chiqti. U hazir dunyadiki eng yaxshi karton filimi ishlesh merkizi bolup qaldi. Kéyin Apple  shirkiti  NeXT ni sétiwaldi, menmu  Apple gha qayttim. Bi‍z  NeXT  ta tereqqi qildurghan téxnika  Apple ning qaytidin güllinishidiki yadrosi bolup qaldi. Kéyin  hazirqi ayalim  bilen  bizning bextlik ailimizni qurduq.
 
Jezimleshtürimenki, eger  Apple din chiqiriwétilmigen bolsam bu yaxshi ishlarning hichqaysisi yüz bermigen bolatti. Xuddi késelge payda qilidighan achchiq dorigha oxshash. Turmushta bezide kütülmigen ongushsizliqqa uchrishingiz mumkin. Ishenchingizni yoqatmang. Qiliwatqan ishimni yaxshi köridighanliqim méning algha bésishimgha türtke boliwatqan birdin bir nerse. Siz choqum özingizning némini yaxshi köridighanliqingizni tépip chiqishingiz kérek, xuddi siz özingiz yaxshi köridighan birini tapqandek chin bolsun. Siz qilidighan xizmet hayatingizning bir chong böliki bolup qalidu. Özingiz memnun bolghudek ishni emelge ashurushning eng yaxshi usuli siz ulugh dep bilgen ishni qilish. Shu ulugh ishlarni wujutqa chiqirishning birdinbir usuli siz yaxshi köridighan ishlarni qilish. Eger undaq ishlarni téxi bayqimighan bolsingiz dawamliq izdeng, boshiship qalmang. Wujudingiz bilen kiriship izdisingiz choqum tapalaysiz. Andin xuddi bashqa munasiwetlerge oxshash, yillarning ötishi bilen bara-bara yaxshilinip kétidu. Shunga boshashmay izdeng,toxtap qalmang.
  
üchinchi hékayem : ölüm
 
17 yash waqtimda mundaq bir jümle sözni oqughan idim : "herbir küningizni xuddi hayatingizning eng axirqi künidek ötküzsingiz, künlerning biride özingizning toghra qiliwatqanliqingizni bayqaysiz." bu söz manga chongqur tesir qilghanidi. Shuningdin 33 yil mabeynide, herküni etigende eynekke qarap özümdin mundaq sorayttim : "eger bügün hayatimning eng axirqi küni bolghan bolsa, yene bügün qilmaqchi bolghan ishlarni qilarmidim?". Eger uda bir nechche kün yaq dep jawab bergen bolsam, éniqki turmushumgha choqum özgertish élip bérishim kérek.
 
Özümge ölümni eskertip turush chong tallashlarni  qarar qilishimdiki muhim qural bolup keldi. Ölümning aldida peqet heqiqi nersila öz qimmitini saqlap qalaydu. Tashqi dunyadin kütken telep, nam ataq, ongaysizlinishtin yaki meghlup bulushtin qorqush dégenlerning hemmisi yoq bolidu. Daim ölümni eslep turush birer nersini yüttürüp quyushtin ensireshtin xali bulushning men bilidighan yaxshi charisi. Biz bu dunyagha yalghuz kelgen, hem hichniméni birge élip kételmeymiz. Yürikingizning xitabigha qulaq salmasliqqa héchqandaq sewebingiz yoq.
 
Bir yil ilgiri doxturlar manga rak késili dep diagnoz qoydi. Etigen saet 30 : 7  diki sikanirlash netijisi ashqazan asti bézide ösme barliqini éniq körsitip turatti. Ashqazan asti bézining némilikinimu bilmeyttim. Doxtur manga buning dawalighili bolmaydighan rak ikenligini, méning yene 3 aydin 6 ayghiche ömrümning qalghanliqini, öyge qaytip ishlirimni orunlashturushni éytti. Bu doxturlarning mendek bimargha béridighan ölchemlik jawabi idi. Bu dégenlik siz kéyinki 10 yil ichide baliliringizgha éytmaqchi bolghanliringizni qalghan mushu birnechche ayda dep bolishingiz, ailingizdikilerge imkanqeder asan bolishi üchün hemme ishlarni yaxshi orunlashturishingiz, andin ular bilen xoshlishishingiz kérek. Her küni bu diagnoz kallamgha kiriwaldi. Kéyin bir küni kechte tirik tuqulma tekshürtküzdüm. Bir dane ichidin közitish eynikini kaniyimdin sélip ashqazan arqiliq ücheyge kirgüzdi. Bir dane yingnini ashqazan asti bézige chuqup ösmidin azraq hüjeyre aldi. Manga tinichlandurush ukuli bériptu. Kéyin ayalim manga doxturlar ösme hüjeyrilirini mikroskopta tekshürgende xoshalliqidin warqiriship ketkenlikini éytti. Chünki bu bir opratisiye bilenla saqiyidighan adettiki ösme iken. Shuning bilen opratsiye qildurdum. Mana hazir sapsaq turuptimen.

U chagh ölüm manga yéqinlap kelgenidi. U qétimqisini kéyinki nechche on yilning ichidiki ölümge eng yéqinlashqan bir deqiqe bolup qalsiken deymen. Bu ishtin burun ölümni peqet bir mewhum uqum dep qarayttim. Hazir jezimleshtürüp éytalaymenki : hichkimning ölüp ketküsi yoq, hettaki jennetni xiyal qilghan kishilermu u yerge ölüp kirgüsi yoq. Biraq ölüm hemmimizning ortaq barar jayi, héchkim qéchip qutulalighan emes. Chünki ölüm hayatliq yaratqan eng yaxshi keshpiyat. Qérilarni uzitip quyup, yéngilarni kütiwalidu. Hazir siler téxi yash, biraq uzun ötmey yillar silernimu qéritip, uzitip qoyidu. Kechürünglar, dirammilardiki sehne sözidek sözlep qoydum, biraq bu emiliyet.
 
Waqtingiz intayin cheklik, shunga waqtingizni bashqilar belgilep bergen turmushni kechürimen dep israp qilmang. Bezibir bimene köz qarashlardin qaymuqup qélish bashqilarning tepekkur netijisini ölchem qilip yashashtin bashqa ish emes. Bashqilarning pikiri öz yürikingizning xitabini yütiwetmisun. Hemmidin muhimi özingizning biwaste sizimingizge, yürikingizning xitabigha qulaq sélishqa jür'itingiz bolishi kérek. Peqet shularla sizning zadi qandaq adem bolghingiz barlighini bilidu. Uningdin bashqisi ikkinchi urunda turidu.

Yash waqtimda yaqturup oquydighan   The Whole Earth Catalog deydighan bir jurnal bar idi. Bu yerdin anche yiraq bolmighan Menlo Park  dégen yerdiki  Stewart Brand  jornalni shéiri tüske ige qilip chiqiratti. 1960– yillarning axiri shexsiy  kompyutér yaki xatire kompyutér bolmighachqa, xet urush mashinisi, qaycha we  Polaroid foto apprati qatarliqlarni ishlitetti. Jornalning mezmuni qeghezge bésilghan  Google gha oxshash bulup,  Google barliqqa kilishtin 35 yil burun ghayiwi, ilghar ang we yéngiliq tarqitishtiki ésil qural idi. Bu jurnaldin bir nechche san neshir qilinipla toxtap qaldi. U  1970- yillarning otturi bolup, men siler dimetlik idim. Axirqi sanining kéyinki muqawisida bir parche sehra yolining etigende tartilghan söriti bar idi. Bundaq yolni siz xeterge tewekkül qilip taqqa yamashqiningizda uchritishingiz mumkin. Resimning astida muni xetler bar idi : " bilimge intil, kemter yasha " .  Bu ularning éytmaqchi bolghan axirqi sözliri idi. Shunche yillardin buyan buni özemdin telep qilip keldim. Hazir siler oqush püttürüp yéngi bir bashlinishta turiwatisiler, emdi buni silerge qaldurmaqchi men.
 
" Bilimge intil, kemter yasha ".
 
Töwende stéw jobs heqqide hezret layihe blogi teminlep bergen resimlerni qisturup qoydum:
   http://blog.ilqut.com/index.php/archives/2953.html

© Copyright 2004 Uyghur Meripet Homepage

Wheelchair