لوندوندصكص بالصلار

قارا ھىجران،دەرتكە قىلىپ ئانىلار ،

پۇل تاپىمەن دەپ چىڭقىلىپ دادىلار ،

كىرىپ چۈشكە ۋەتەندىكى دادىلار ،

سىغىنىشتىن چوڭايسىمۇ يالار ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

كىلىپ راسا ئوقۇي دىگەن نىيەتكە ،

كىلەي دەپ ھەم كەلگۈسىدە كىرەككە ،

ئىلىم -پەندە قاتنىشاي دەپ كۆرەككە ،

ئارمانلىرىم ئارام بەرمەي يۇرەككە ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

سۈرۈشتۈرسەم سانى يۈزدىن ئاشارمىش ،

ھەەر تەرەپتە ،ھەر شەھەردەياشارمىش ،

يالغۇزلۇقتا پىغانلىرى تامارمىش ،

قاتتىقلىقتا ھايات گويا ھاشارمىش ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

لوندون دىگەن بەكمۇ يوغان شەھەركەن ،

پۇرسەتمۇ شۇنچە تولغان شەھەركەن ،

ھەر قەدىمى پۇلغا تولغان شەھەركەن ،

پۇلى يوقنى يەرگە ئۇرغان شەھەركەن ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

خىنىملاردەك تارتتى مىنى جىلۋىسى ،

تەمتىرەتتى پۇلپەزلىككە ھىلىسى ،

توپلىنىپتۇ ئادەملەرنىڭ لولىسى ،

دەردمەن ئىكەن كەلگىندىنىڭ تولىسى ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

<زىيالى ئادەم >دىگەن ئاتاققا ،

كىلىپ ياتتىم كاتەكچىلىك ياتاقتا ،

پۇلۇم يەتمەي قالامدىم دەپ سصرصتتا ،

غەم قاينايدۇ كاللا دىگەن قاپاقتا ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

بىلگەنلىرى مىنى ھۆرمەت قىلىشتى ،

بوسۇغامغا زىيارەتكە كىلىشتى ،

بەزىلىرى تۇز ھەم تائام بىرىشتى ،

قولى يەتمەس ھىممەتكىمۇ ئىرىشتى،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

بۇ شەھەردە كۈننى ئالماق تەس ئىكەن ،

بالىلارنىڭ ھالى شۇڭا پەس ئىكەن ،

گۈلدەك چىراي ئالتە كۈندە خەس ئىكەن ،

ياشاش دىگەن بەك مۇرەككەپ دەرس ئىكەن ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

بۇ جاھاندا دەردى يوقلار نەدە بار ،

گەپ سورىساڭ ھەممىسىنىڭ دەردى بار ،

بەزىسىنىڭ بەزىسصدةك دەردى بار ،

يۈرىكىدە شەلۋەرلەنگەن دەزى بار ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

قاراپ باقسام قىزلارمۇ بەك شاش ئىكەن ،

قاش كۆزلىرى چىرايلىقكەن شاش ئىكەن ،

قىلغانلىرى بىر بىرىگە پاش ئىكەن ،

شۇڭا بەزەن كۆزلىرىدە ياش ئىكەن ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار .

قىز -ئوغۇلللار بىر-بىرىنى ياراتماي

بىر- بىرىنى بوسۇغىغا يولاتماي ،

ئوغۇل تۇرۇپ قىز بالىغا ئۇناتماي ،

قىزلارمۇ ھەم تەمەننانى يولاتماي ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

پۇل تاپمىساڭ ئوقۇشلارغا نە چارە ،

خەلق ئارىسىدا بوپ قالىسەن بىچارە ،

تاپشۇرمىساڭ ئۆزۋاقتىدا ئىجارە ،

تالادىسەن .سەرسانلىقتا ئاۋارە ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

ئىشلىگەندە قاپتۇ ئوقۇش بىر ياقتا ،

غايىلەرمۇ دەسلىنىپتۇ بىر ياققا ،

مەن ئۆزۈمنى تاپالايمەن نە ۋاقتا؟-

كىلەچەككە ئاخىرى يوق سوراققا ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

گۇرۇھ بولۇپ ھەر تەرەپكە چىچىلىپ ،

بەزى تۇتۇق بەزىلەردە ئىچىلىپ ،

ئۆزىدىن بەك باشقىلارغا ئىچىنىپ ،

خىزمەت قىلسا قىزغىنىشتا ئىچىنىپ ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

دەيمەن ئانا ۋەتەننى ئۇنۇتما ،

ۋەتەندىكى يىلتىزىڭنى قۇرۇتما ،

ئۆز ئىلىڭگە ئاسىيلىقنى يولاتما ،

يۈرىكىڭدە مۇھەببەتنى سوۋۇتما ،

ئوقۇيدىكەن لوندوندىكى بالىلار

2006-يىل دىكابىر (لوندون )

ئابدۇقادىرجالالىدىن .

Londondiki Uyghur baliliri

Abduqadir Jalalidin

Aptordin:
Essalamu eleykum qedirlik oqurmenlirim. Bu sizlerge en'gliyidiki bir yilliq musapirchiliqni tügitip kelgendin buyanqi tunji metbu'at salimim. Beziler élxet, beziler téléfon bilen néme yéziwatqanliqinimni sorashti; Xélidin béri bizni terk qiliwettingiz, dep renjish iz'har qilishti. Buningdin xéjil boldum, sewebi, rast shundaq boldi. Yene buningdin xushhal boldum. Sewebi, oqurmenlirim méni séghiniptu. Mende bashqilarni az-tola séghindurghudek qimmet bar oxshaydu.
«Bilmigen yerning oy-döngi köp» dégendek, yat muhitning turmushi zéhningizni yeydu. Bundaq yerdiki mangghan-turghanning hemmisi tuyghurliringizni yéngilap, pikir jehette bir qétim qasraq tashlatquzidu. Bir yil jeryanida tenha özümni tingshidim, anglighanlirim nechche esir tenhaliqta yoqatqanlirimizdin apiride bolghan yoqluq shiwirghanliri boldi. Qiziq yéri, anglighanlirimni yenila yalghuzluq hesretlrining pinhan hanglirigha tashliwettim.
Hazirche sizlerge «londondiki uyghur baliliri» namliq shé'irim bilen didari ayan qilip turay, éhtimal, london heqqidiki bu shé'ir sizning yawropa heqqidiki shérin tesewwurlirngizni buzup, endiktürüp qoyar. Bundaq shé'iriy tesirat gerche yéqimsiz bolsimu, uningdin pakitning ichidiki muzdek chinliqqa érishisiz. Chinliq dégen beribir chinliq-te, u haman eqil közingizni échip qoyidu. Naqis qelimim bu qétimqi musapirettin ibretlik tesirat sunushqa urunup körgüsi, uning üchün waqit kérek. Qéni, biz hazirche mushundaqla körüshüp turayli.


Qara hijran, derdke qélip anilar,
Pul tapiman dep chingqilip dadilar,
Kirip chüshke wetendiki dalida,
Séghinishtin chongaysimu yarilar,
Oquydiken londondiki balilar.

Kéley rasa oquy dégen niyetke,
Kéley dep hem kelgüside kérekke,
Ilim-pende qatnishay dep körekke,
Armanliri aram bermey yürekke,
Oquydiken londondiki balilar.

Sürüshtürsem, sni yüzdin asharmish,
Her terepte, her sheherde yasharmish,
Yalghuzluqta pighanliri tasharmish,
Qattiqliqta hayat goya hasharmish,
Oquydiken londondiki balilar.

London dégen bekmu yoghan sheherken,
Pursetkimu shunche tolghan sheherken,
Her qedimi pulgha turghan sheherken,
Puli yoqni yerge urghan sheherken,
Oquydiken londondiki balilar.

Xénimlardek tartti méni jilwisi,
Temtiretti pulpezlikte hiylisi,
Topliniptu ademlerning lolisi,
Derdmen iken kelgindining tolisi,
Oquydiken londondiki balilar.

«Ziyaretchi alim» dégen ataqta,
Kélip yattim katekchilik yataqta,
Pulum yetmey qalamdim dep chataqta,
Ghem qaynaydu kalla dégen qapaqta,
Oquydiken londondiki balilar.

Bilgenliri méni hörmet qilishti,
Bosughamgha ziyaretke kélishti,
Beziliri tuz hem ta'am bérishti,
Qoli yetmes himmetkimu érishti,
Oquydiken londondiki balilar.

Bu sheherde künni almaq tes iken,
Balilarning hali shunga pes iken,
Güldek chiray alte künde xes iken,
Yashash dégen bek murekkep ders iken,
Oquydiken londondiki balilar.

Bu jahanda derdi yoqlar nede bar,
Gep sorisang hemmisining derdi bar,
Bezisining bezisidin erzi bar,
Yürikide shelwerigen dezi bar,
Oquydiken londondiki balilar.

Yigitlermu quramigha yétiptu,
Tenhaliqning munglirigha pétiptu,
Kéchiliri xiyal sürüp yétiptu,
Uyquliri nelergidur qéchiptu,
Oquydiken londondiki balilar.

Qarap baqsam, qizlarmu bek yash iken,
Qash-közliri chirayliqken, shash iken,
Qilghanliri bir-birige pash iken,
Shunga bezen közliride yash iken,
Oquydiken londondiki balilar.

Qiz-oghullar bir-birini yaratmay,
Bir-birini bosughigha yolatmay,
Oghul turup qiz baligha unatmay,
Qizlarmu hem temennani gholatmay,
Oquydiken londondiki balilar.

Pul tapmisang oqushlargha ne chare,
Xeq aldida bopqalisen bichare,
Tapshurmisang öz waqtida ijare,
Taladisen, sersanliqta aware,
Oquydiken londondiki balilar.

Ishligende, qaptu oqush bir yaqta,
Ghayilermu dessiliptu ayaqta,
Men özümni tapalaymen ne waqta?-
Kélechekke axiri yoq soraqta-
Oquydiken londondiki balilar.

Guruh bolup her terepke chéchilip,
Bezi tutuq, bezilerde échilip,
Özidin bek bashqilargha échinip,
Xizmet chiqsa qizghinishta étilip,
Oquydiken londondiki balilar.

Oqumisa kélechekke chare yoq,
Oquy dése, yanda aqcha-pare yoq,
Xotun alay dése qiz bar, yari yoq,
Qizlarningmu bu ish bilen kari yoq,
Oquydiken londondiki balilar.

Torgha chiqip élxetlerni yolliship,
Yiraqtiki birsi bilen mungdiship,
Tesellide bir-birini qolliship,
Rohlansimu axir yene soliship,
Oquydiken londondiki balilar.

Musapirliq hemmimizni tasqaydu,
Birer künmu hayat külüp baqmaydu,
Yat sheherde jan qiynilip qaqshaydu,
Shundaq qilip béli boshni tawlaydu,
Oquydiken londondiki balilar.

Yashashqimu yarap qaptu balilar,
Anche-munche bilim aptu balilar,
Pulmu yighip, yurtqa saptu balilar,
Jörisi yoq, qarap qaptu balilar,
Oquydiken londondiki balilar.

Ajir qilsang köyüp birer armanda,
Muradingni tapalaysen jahanda,
Qalsimu ger musapirliq- tumanda,
Epleshmise yene yéngi pilanda
Oquydiken londondiki balilar.

Deymen, ana wetiningni unutma,
Wetendiki yiltizingni qurutma,
Öz élingge asiyliqni yolatma,
Yürikingde muhebbetni sowutma,
Oquydiken londondiki balilar.

2006- Yil dékabir, london
Aptor: shinjang ma'arip inistituti filologiye tarmaq inistitutining proféssori
Bu maqale shinjang medeniyiti 2007- yilliq 6- sandin élindi

Menbe:  http://www.aqqush.com/bbs/read.php?tid=910