Erkin Sidiq
2016-yili
12-ayning 12-küni
Kona yéziq nusxisi:
http://www.meripet.com/2016/20161212_blue_zones.pdf
Buningdin
texminen
25 yil burun men «Xelq Géziti» de mundaq bir ilmiy tekshürüsh
netijisi
heqqidiki xewerni körgen idim: Pütün Junggo boyiche 100
yashtin artuq yashighan
kishilerning 80 pirsenti Uyghur diyarida bolup, ashu 80
pirsent kishiler asasen
Uyghur iken.
Bir
qanche
künning aldida men bizning idaridiki xizmetchiler üchün
orunlashturulghan
«Yashan’ghanlar üchün méngini saghlam saqlash usulliri» dégen
temidiki bir
ilmiy doklatni anglidim. U doklatta mutexessisler pütün dunya
miqyasida
tekshürüsh élip bérip, dunyadiki uzun ömür köridighan kishiler
toplashqan
jaylardin 7 rayonni bayqighanliqi, we u rayonlar «Kök
rayonlar» (Blue Zones) dep
atilidighanliqi tilgha élindi. Shuning
bilen men torlardin bu heqtiki uchurlarni izdep kördüm. Mezkur
yazmida men ashu
uchurlarni qisqiche xulasilep bayan qilip ötimen.
Dunyadiki
7
kök rayon töwendikilerdin ibaret:
(1)
Italiyening
Sardini’a (Sardinia) rayoni:
1996-yili bashlan’ghan 10 yil ichide 100 yashtin artuq
yashighan ademdin 20
kishi chiqqan
(2)
Italiyening
Aksi’aroli (Acciaroli) rayoni:
Her 3
ademning ichidiki biri 80 yashtin artuq yashighan
(3)
Yaponning
Okinawa aralliri
(4)
Amérika
Kaliforniye shtatining Loma Linda rayoni
(5)
Kosta
Rikaning Nikoya (Nicoya) yérim
aralliri
(6)
Girétsiyening
Ikari’a (Icaria) rayoni:
2009-yili
élip bérilghan bir tekshürüshte her 3 adem ichidiki biri 90
yashtin artuq
yashighanliqi bayqalghan
(7)
Shiwétsiyening
Oland, jenubiy Smalend we sherqiy-shimaliy Skane (Öland, Småland, Skåne) rayonliri
Bu
7
rayonda yashaydighan kishiler töwendikidek xaraktérge ige:
--A’ilini
1-orun’gha
qoyush
--Tamakini
az
chékish
--Yeydighan
göshining
miqdari normal kishilerningkining yérimigha toghra kélish,
hemde
ösümlüklerdin yasalghan yémekliklerni asas qilish
--Normal
miqdarda
chéniqishni kündilik turmushining bir qismi qilish
--Qoyuq
ijtima’iy
munasiwet medeniyiti ichide yashash, yeni kolléktip
pa’aliyetliri köp
bolush, hemde bir yashtin 80 yashqiche bolghan kishiler
ariliship ötüsh
--Her
xil
purchaq we méghizlar (Legumes)
ni köp
istémal qilish
1-resim:
In’glizche
«Venn diagram» dep atilidighan
resim
bolup, u kök rayonlar ichidiki
Okinawa,
Sardini’a
Loma Linda rayonlarda yashaydighan kishilerning yuqiridiki 6
xil
xaraktérini resim sheklide körsitip béridu.
«Kök
rayonlar»
ni bayqighan asasliq kishi Den Byutner (Dan
Buettner) bolup, u ashu rayonlar heqqide bir kitab
yazghan. U kitabida
kök rayonlarda yashaydighan kishilerning turmush aditi heqqide
töwendiki 9
ishni xulasilep chiqqan:
(1)
Normal
miqdardiki jismaniy ish-heriketler bilen shughullinishni
izchil
dawamlashturush
(2)
Hayatining
meqsiti bar bolush
(3)
Rohiy
bésimni azaytish
(4)
Istémal
qilidighan kaloriyining miqdari normal bolush
(5)
Ösümlüklerni
asas qilghan yémeklikler bilen ozuqlinish
(6)
Otturiche
miqdardiki haraq, bolupmu üzüm hariqini istémal qilip turush
(7)
Diniy
étiqadi bar bolush we diniy ibadet bilen shughullinish
(8)
A’ile
turmushigha chongqur chökken bolush
(9)
Ijtima’iy
turmush bilen köp shughullinish yaki yighilishlargha köp
bérish
Paydilinish menbesi:
[1]
Blue
Zones
https://en.wikipedia.org/wiki/Blue_Zone
Bu maqalini inimiz «Pidakar» tehrirligen.