Bala Terbiyisi we Kimlik

Erkin Sidiq

2016-yili 9-ayning 23-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.bagdax.cn/thread-71725-1-1.html

Méning közitishimche hazir tereqqiy tapqan gherb elliride milliy kimlikni yéngi ewladlargha ötküzüp bérish ishi nahayiti éghir derijidiki xirisqa duch keldi. Bu jehette burun ünüm bergen usullar hazir ünüm bermes bolup qaldi. Milletlerning assimilyatsiye bolush sür’iti nahayiti yuqiri derijide tézleshti. Méningche bundaq bolushtiki asasiy seweblerning biri, u ellerdiki milletler üchün milliy kimlikni saqlashning anche zor qimmiti qalmighanliqidin ibaret.

Hazir Isra’iliyediki Yehudiylarmu yuqiriqidek mesilige duch kelgen bolup, Isra’iliyediki Doron Kornblus (Doron Kornbluth) isimlik bir dangliq nutuqchi we yazghuchi 2009-yili «Balilarni Özining Yehudiyliqini Söyidighan qilip béqip chong qilish» namliq bir kitabni yézip neshr qildurghan.

923a
1-resim: Doron Kornblusning «Balilarni Özining Yehudiyliqini Söyidighan qilip béqip chong qilish» dégen kitabi.


U öz kitabida hazirghiche élip bérilghan ilmiy tetqiqatlar, élan qilin’ghan ilmiy maqaliler we özining 20 yilliq ma’arip tejribisige asasen, balilarni Yehudiy qilip terbiyileshning mundaq 5 yadroluq prinsipini yekünlep chiqqan:

(1) Ata-anilar ülge bolush. Men bala terbiyisidiki ata-anilarning oqutquchi bolush we ülge bolush rolining muhimliqi heqqide özümning burunqi bir qanche parche yazmilirida xéli tepsiliy toxtaldim. Bashqa Uyghur ziyaliylirining bu heqte yazghan maqalilirimu az emes. Yighinchaqlap éytqanda, köpligen ata-anilar kimlikni saqlash ishida balisigha yaxshi ülge bolalmay, balilirida kimlikni yétildürüsh yükini oqutquchilar we diniy ölimalargha artip qoyidu. Netijide yaxshi netijige érishelmeydu. Bu yerdiki bir addiy prinsip shuki, eger siz balingizni Uyghur qilip béqip chong qilmaqchi bolidikensiz, siz özingiz choqum bir Uyghur bolup yashang.

(2) Balingiz üchün diniy terbiyini yaxshi élip bérish. Diniy terbiyini balilarning yéshigha mas kélidighan, balilarni qiziqturidighan we balilarni huzurlanduridighan usullarda élip bérish.

(3) Balilarni öz jama’iti teripidin orunlashturulghan, we milliy tüs alghan her xil pa’aliyetlerge qatnashturush. Siz melum bir ishqa özingizning waqti bilen küchini teqdim qilidikensiz, siz u ishqa nahayiti köngül bölidighan bolup qalisiz. Yeni siz bedel töligen ishqa köngül bölisiz. Eger balilarni milliy tüs alghan pa’aliyetlerge köplep qatnashturmaydikenmiz, ularning öz kimlikige bolghan héssiyati hergizmu tereqqiy qilmaydu. Balilar öyde turuwatqan waqitta biz ulargha bir qisim ishlarni mejburi téngishimiz mumkin, emma ularning qelbide kimlik tuyghusi chongqur yiltiz tartmighan bolghachqa, ular chong bolup öydin ayrilghan haman ularning öz millitige bolghan muhebbiti nahayiti tézla ajizlap kétidu. Eger bir bala özining kimlikige a’it ishlar bilen qanche köp shughullansa, u özining kimlikinimu shunche yaxshi saqlaydu.

Hazir chet eldiki bir qisim jaylarda Uyghur jama’etliri perzentler üchün kimlikni saqlashqa zor paydisi bar ishlarni muddetlik orunlashturup turuwatidu. Mesilen, yéqinda Yaponiyening Tokyo rayonidiki Uyghurlar bir yerge jem bolup, bir kün medeniyet we isport pa’aliyetlirini orunlashturdi. U pa’aliyetlerning ichide mexsus balilar üchün élip bérilghan pa’aliyetlermu xéli köp. Men mushu yazmining axirigha ashu pa’aliyetlerning bir qanche körünüshlirini qoshup qoydum.

(4) Jama’et berpa qilish. Insanlar ijtima’iy mexluqlargha kiridu. Birer kishiler topigha tewe bolushni isteydu. Biz birer kishiler topigha tewe bolush arqiliq özimiz üchün kimlik we hemrahliq tapimiz. Balilar özlirining qaysi kishiler guruppisigha tewe ikenlikini, we qaysi komandini qollishi kéreklikige oxshash ishlarni bilishke nahayiti qiziqidu. Shunglashqa ata-anilar balilirigha özlirining qaysi kishiler topigha tewe ikenlikini dawamliq bildürüp turushi, özlirining kimler bilen baghlinishliq ikenlikini dawamliq tekitlep turushi kérek. Balilarni öz guruppisigha tewe kishiler qorshap turghandila, ular özi tewe kishiler topining ishlirigha qatnishishni xalaydu. Eger balilar öz millet kishiliri bilen bille yashiyalmaydiken, ulardiki kimlik tuyghusimu nahayiti sus bolidu. Özi tewe guruppining pa’aliyetlirige qatnashturushtin bashqa, ata-anilar balilirigha öz millitige a’it kitablarni oqutushi, öz millitining tarixiy asaretlirini ékskursiye qildurushi, we öz millitining tarixidin xewerdar qilishi kérek. Peqet shundaq qilghandila balilarda öz milliti bilen bolghan bir xil rohiy baghlinish wujudqa kélidu.

(5) Kimlik terbiyisi. Eger bir bala kimlik terbiyisini qanche köp alidiken, uning öz kimlikini saqlishi shunche yaxshi bolidu. Bir millet balilirigha ussul oynash we naxsha éytishqa oxshash ishlarni ögitish nahayiti muhim, emma ulargha qarighanda kimlik terbiyisi téximu muhim. Bu nuqtini Yehudiylar dunyasi nahayiti köp bedellerni tölesh arqiliq andin ögen’gen. Eger kimlik terbiyisi élip bérilmaydiken, bir millet kishilirining jama’etliri nahayiti tézla yoqap kétidu. Hazir chet eldiki bezi jaylarda Uyghur mektipi wujudqa keldi. Mana bu balilarda kimlikni saqlashta eng ünüm béridighan tedbir.

Nurghun ata-anilar «Mende balamni öz kimliki bilen béqip chong qilidighan qudret yoq», dep oylaydu. Emeliyet bolsa undaq emes. Siz balingizni öz kimliki bilen béqip chong qilish üchün sizning bir diniy ziyaliy bolushingiz shert emes. Siz bir qanche kichik tedbirlerni qollinish arqiliq, a’ilingizdikilerning öz kimlikini saqlishigha zor tesir körsiteleysiz.



Paydilinish Materiyali:


[1]5 Ways to Raise Kids to Love Being Jewish
http://www.aish.com/jw/s/63989532.html

Bu yilning 17-Séntebir küni Yaponiye Tokyo rayonliridiki Uyghur jama’iti orunlashturghan bir pa’aliyetning bir qanche körünüshliri:
(bu resimlerni men féyisbuktin chüshürüwélip, bu yerge chiqirip qoydum)

p1

p2

p3

p4

p5

p7

p8

p9


© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

install tracking code
Visits Number