Erkin Sidiq: Gérman Baliliridiki Bir Alahidilik

Erkin Sidiq

2016-yili 8-ayning 26-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.bagdax.cn/thread-66538-1-1.html

Men yéqinda Gérmanlarning bala terbiyilesh usuli üstide izdiniwétip, ularning balilirini kichik waqtidin tartipla öz-özige tayinidighan qilip terbiyileshtiki bezi usullirini uchritip qaldim. Mezkur yazmida men ashu usullarni qisqiche tonushturimen. Méningche bu yerde tonushturulidighan usullarning bezilirini bir qisim Uyghur ata-anilarmu yaxshi bilidu, hemde öz emeliyitide qollinidu. Emma, oxshimaydighan yeri u usulning pütün Gérmaniyide omumlashqanliqi, uni barliq Gérmanlar bir millet süpitide barawer qollinidighanliqi bolup, bu ehwalni Gérmanlarning hazirqidek tereqqiy qilishigha tesir körsetken muhim amillarning biri, dep qarashqa bolidu.

Üch Yashqa Kirgiche Tepküsi (Pédali) Yoq Wélisipitni Ögitish

Gérmanda ayighi chiqqan balilarning hemmisining birdin tepküsi yoq we yölenchük chaqliri yoq wélisipiti bar bolup, balilar 3-4 yashqa kirgiche ashundaq wélisipitni minishni öginip bolidu. Yeni, yerge tépip minidighan wélisipitni öginip bolidu. Gérmanlarning qarishiche balilar deslipide ashundaq wélisipit bilen tengpungluqni ögense, uningdin kéyin ular normal wélisipitni minishni özlikidin bilip kétidu. Gérmaniyide normal wélisipitni özi musteqil ménip yürgen 3-4 yashliq balilarni her yerde uchratqili bolidu.

26a

1-resim: Tepküsi we yölenchük chaqliri yoq wélisipit.

Kichik Balilargha Özige Tayinishni Öginish

Bérlinda yashaydighan Luyisa (Luisa) xanimning bir 2 yashliq oghli bar bolup, bir küni yesildiki ata-anilar körüshüshige barghanda, mu’ellim uninggha mundaq deydu: «Balingiz özini qoghdashni téximu yaxshiraq ögenmise bolmaydu. Hazir bashqa balilar kélip, uning qolidiki oyunchuqlarni éliwalsa, balingiz qarap turidu.» Luyisa xanim «Bu dégen hembehirlinish emesmu?», dése, oqutquchi «Oghlingiz yaki oyunchuqni qayturuwélishi kérek, yaki bashqa balilar bilen élishishi kérek. Biz oqutquchilar hemme jenglerni balingiz üchün qilip bérelmeymiz.» Gérmanlar ene shundaq balilirini öz-özige tayinidighan, öz hoquqlirini qoghdaydighan qilip terbiyileydu. Luyisa xanimning öyige balisi bar dostliri kélip, uning oghli méhman balining oyunchiqini élip oynisa, u méhman balining anisi uninggha: «Oyunchiqingni qayturiwal. Sen oyunchuqingni bashqilarning oynishini xalimaytingghu? Mang, oyunchuqingni qayturuwal!» deydu. Méhman xanim bundaq geplerni hergizmu xapa bolghan halda démeydu. Hergizmu Luyisa xanim bilen tépiship turup démeydu. Hergizmu peskeshlik qilip démeydu. Yuqiriqidek qilish Gérmanlarning ortaq alahidiliki bolup, ular balilirini öz hoquqlirini qoghdaydighan qilip terbiyileydu.

Bashlan’ghuchtila Mektepke Özi Bérip-Kélish

Gérmanlarning baliliri bashlan’ghuch mekteptila mektepke piyade yaki wélisipitta özi bérip kélidu. Bazargha özi yalghuz bérip, öyidikilerge tamaq sétiwélip ekilidu. Bala 8-9 yashlargha kirgende, ata-anilar balisini chong jehettin yéteklep, kichik ishlarning hemmisini balisi özi qarar qilip, özi qilishqa qoyup béridu. Gérmanlar balilardiki musteqilliqni alqishlaydu we medhiyleydu. Balilirining dostlirining öyide qonup qélishini tosmaydu. Balisini öz-özige tayinidighan qilish üchün balisining nurghun ishlirigha yol qoyidu, we balisigha ishinidu.

26b

2-resim: Balilarda yétildürüshke tégishlik muhim kishilik süpetler.

Paydilinish Materiyali:

[1] 20 Surprising Things about Parenting in Gérmany
http://cupofjo.com/2014/07/20-surprising-things-about-parenting-in-gérmany/