Elyüksel

2016-yili 3-ayning 24-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/forum.php?mod=viewthread&tid=67295

http://bbs.bagdax.cn/thread-46603-1-1.html
http://bbs.misranim.com/thread-148704-1-1.html

Aliy mektepke yéngidin oqushqa kiridighan yashlarning köpinchisi kelgüside bir yuqiri ma’ashliq xizmetke érishishni arzu qilidu.  Undaqta ashundaq bir arzugha yétish üchün mektepni yaxshi tallash kérekmu, yaki kesipnimu?  Dunyaning bezi jayliri üchün bu so’alning jawabi «mektep» yaki «kesip» emesliki éniq. Yeni, dunyaning bezi jaylirida yuqiri ma’ashliq xizmetke érishishte kishilik munasiwet, arqa ishik we milliy tewelik muhimraq orunda turidu.  Emma men mezkur maqalide Amérikidiki bezi mutexessislerning yuqiridiki mesile heqqidiki emeliy pakitlargha asaslan’ghan ilmiy köz-qarishini bayan qilimen.  Yeni, Amérikidek bir dölette kelgüside yuqiri ma’ashliq xizmetke érishish üchün mektep muhim orunda turamdu yaki kesipmu, dégen so’algha jawab bérip ötimen.

 

Oxshimighan mekteplerning oqush puli oxshash bolmaydu.  Oxshash bir mekteptimu oxshimighan kesiplerning oqush puli oxshimaydighan ehwallarmu köp.  Shunglashqa her bir yash mektep we kesip tallashta oqushning chiqimi bilen alghan unwanigha tayinip kéyinki ömride érishidighan kirimni sélishturup körüshke toghra kélidu. 

 

Amérika Jorj Ta’un Uniwérsitéti (Georgetown University) ning bir Telim-Terbiye we Xizmetchiler Tetqiqat merkizi bar bolup, u merkezdiki tetqiqat xadimliri dawamliq türde aliy mektep unwanining qimmitini, yeni qaysi mektep we qaysi kesipning unwani kishilerni eng yuqiri xizmet kirimige érishtüridighanliqini hésablap turidu.  Mezkur merkez yéqinda oxshimighan mektepte Bakalawrluq unwanini alghan oqughuchilar oqush püttürüp, 10 yil ötkendin kéyin qanchilik ma’ash éliwatqanliqini élan qildi. Uningdin kéyin muxbirlar sorighan so’allargha jawab bérip, mezkur merkezning diréktori töwendiki mezmunlarni otturigha qoydi:

 

(1)Kelgüside érishidighan kirim ishida muhimraq orunda turidighini unwanni qaysi mekteptin élish bolmastin, uni qaysi kesiptin élish.  Oxshimighan kesipte érishkili bolidighan kirimmu oxshash bolmaydu.  Eger siz bir aliy mektepte oqup, Bakalawr unwanini alidikensiz, bir ömür ishlep tapidighan kirimingiz peqet toluq otturini püttürgen kishiler bilen sélishturghanda ottura hésab bilen bir milyon dollar köp bolidu. Eger sizning unwaningiz birer énérgiye bilen munasiwetlik inzhénérliq sahesidiki kesipke tewe bolidiken, sizning ömürlük kirimingiz toluq otturini püttürgen kishilerningkidin 5 milyon dollar köp bolidu.  

 

(2) Omumlashturup éytqanda, Bakalawr unwanini alghan kishilerning 80 pirsentining kirimi peqet toluq otturini püttürgen kishilerningkidin yuqiri bolidu.  Qalghan 20 pirsent kishilerning érishidighan kirimi toluq otturini püttürgenlerdin anche perqlinip ketmeydighan bolup, ashundaq bolup qélishimu oqughan kesip bilen munasiwetlik. Filologiye, ijtima’iy pen, pisxologiye we ma’arip qatarliq kesiplerde oqughanlarning kirimi töwenrek bolidu.  Hemde waqitning ötüshi bilen kirimning teqsimlinish ehwalida zor özgirishler yüz béridu.

 

(3) Aspirantliqta oqughanlarning köpinchisi peqet Bakalawr oqughanlargha qarighanda köprek kirim tapidu.  Emma undaq bolmay qalidighan ehwallarmu bar.  Kespiy unwani bar kishilerning yuqiri ma’ashliq bolush éhtimalliqimu yuqiri bolidu.  Ma’arip we pisxologiye kespide oqughanlar aspirantliqtimu oqughini yaxshi.

 

(4) Oqughuchilarning oqush püttürüsh nisbiti töwen bolghan aliy mekteplerni püttürgen oqughuchilarning kirimi töwenrek bolishi mumkin.  Bakalawrluqni püttürgendin kéyin aspirantliqta oqushqa baridighan oqughuchilar nahayiti az chiqidighan aliy mekteplermu bar bolup, ashundaq mekteplerni püttürgen oqughuchilarning kirimimu töwenrek bolushi mumkin.  Bezi aliy mekteplerning 50 pirsent kespi ma’arip bilen munasiwetlik bolup, undaq mekteplerni püttürgen oqughuchilarning kirimimu töwenrek bolidu.

 

(5) Toluq ottura mektepni püttürüp bolup bir mezgil ishlep, andin aliy mektepke kirip oquydighanlarmu köp.  Undaq kishilerning aliy mektepni püttürüp bolghandin kéyinki kirimining qandaq bolushini ular oqughan kesip belgileydu.  Yéshi chong oqughuchilar kesip tallashqa nahayiti usta kélidu.  Ularning beziliri toluq kurista emes, ottura téxnikom mektepliride oquydu.  Shu arqiliq ular özliri üchün xizmetni asan tapidighan shara’itni hazirlaydu.  Ular yaxshi kesipni tallashqa mahir bolup, oqughandimu pütün küchini oqush üchün serp qilidu.

 

 

Paydilan’ghan menbe:

Should you pick a college based on earnings potential?

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti