Erkin Sidiq

2016-yili 1-ayning 15-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-66326-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-43552-1-1.html

http://bbs.misranim.com/thread-146574-1-1.html

http://bbs.bozqir.com.cn/forum.php?mod=viewthread&tid=8632

PDF Nusxisi: http://www.meripet.com/2016/20160115_chetel_uyghur21.pdf

Xizmiti yaki kespide nahayiti yuqiri orun’gha chiqishqa tégishlik bezi kishiler undaq qilalmaydu. Ularda zörür bolghan talantlarning hemmisi bar turupmu, yenila muweppeqiyetlik bolalmaydu. Peylasop Ralf Waldo Émérson (Ralph Waldo Emerson) ashundaq kishilerni chüshinip, mundaq dégen: «Talantning özi bir kichik pedezligüchi we bashqilargha körsitidighan oyun’gha oxshaydu. Uniwérsal heqiqet üchün xushalliq bilen xizmet qildurulghan talant ashu talantning igisini bir yéngi hoquq pellisige chiqiridu.»

 

Talantning özila kupaye qilamdu? Shundaq, emma peqet ishning béshidila shundaq qilidu. Roman yazghuchi Charlis Wilson (Charles Wilson) mundaq deydu: «Botulkining chongluqi qanchilik bolushidin qet’iynezer, qaymaq her da’im eng üstige chiqidu.» Talant hemmidin bek gewdilinip turidu. U kishilerning diqqitini tartidu. Eng béshida talant sizni bashqilardin perqliq orun’gha érishtüridu. Sizni bashqilardin bekrek ilgirilitidu. Shuning üchün tebi’iy talant hayatning eng ulugh sowghiti bolup hésablinidu. Emma, uning paydisi nahayiti qisqa waqit yashaydu. Kompozitor Érwing Bérlin (Irving Berlin) bu nuqtini chüshinip, mundaq dégen: «Muweppeqiyet heqqidiki eng qiyin ish shuki, siz muweppeqiyetlik bolushni üzüldürmey dawamlashturup méngishingiz kérek. Bu jehette talant peqetla bir bashlinish nuqtisi bolup béreleydu. Siz yene öz talantingizni tereqqiy qildurup turmisingiz bolmaydu. »

 

Köpligen talantliq kishiler deslipide ish bashlighanda bashqilargha qarighanda ewzelrek orunda turidu. Emma azraq waqit ötkendin kéyin öz talantini tereqqiy qildurmay, uning ornigha öz talantigha miniwalghanliqi üchün, özining paydiliq ornini yoqitip qoyidu. Ular «peqet méning talantimla méning eng aldida méngishimni kapaletke ige qilidu», dep oylaydu. Bashqilar talantqa miniwalghan kishilerning aldigha uchup ötüp kétidighanliqidin ibaret bir heqiqetni ular chüshenmeydu. Talant ular oylighandin bekrek omumlashqan nersidur. Dangliq yazghuchi Stivin King (Stephen King) mundaq deydu: «Talant tamaqqa salidighan tuzdin erzanraq turidu. Talantliq kishiler bilen muweppeqiyetlik kishilerni perqlendürüp turidighan nerse tirishchanliqtin ibaret.» Körünüp turuptiki, muweppeqiyetlik bolush talanttin bashqa nersinimu telep qilidu.

 

Yuqiridiki mezmun men «Netijilik Uyghurlar (9)» dégen maqalide tonushturghan Jon Maksiwél (John C. Maxwell) ning «Maksiwél künlük oqushluqi» dégen kitabining 115-béti (13-Aprél) ning mezmuni bolup, uning témisi «Özingizning qandaq adem ikenliki bilen özingizning qandaq ishlarni qilalaydighanliqigha perqliq mu’amile qiling» din ibaret. Men yuqirida bayan qilin’ghan mezmunni Uyghurchilashturup bolghandin kéyin, u özüm burun otturigha qoyghan «muweppeqiyet talant, tirishchanliq we pursettin ibaret 3 nersining yighindisigha teng» dégen «muweppeqiyet tenglimisi» bilen birdek iken, dégen tonushqa keldim.

 

Men emdi resmiy mezmunni bashlap, yene bir yéngi qérindishimizni tonushturimen. U men tonushturghan 41-kishi bolup, u Uyghurlarning ichidiki talant bilen tirishchanliqni birleshtürüp, shu arqiliq özi üchün yéngi pursetlerni wujudqa keltürüp, eng axirida muweppeqiyetlik bolghan qérindashlirimizning bir yéngi misali bolup hésablinidu. Siz töwendiki mezmunlarni oqughandin kéyin, yüksek ghaye we tewrenmes irade bilen qattiq tirishishning qandaq bolidighanliqi heqqide yene bir qisim yéngi chüshenchilerge ige bolisiz. Bu inimiz özi, yurti we xelqi bilen munasiwetlik bir ulughwar nishan üchün özining barliqini atighan, hemde alahide netije yaratqan Uyghurlarning biri bolup, men uningdin nahayitimu pexirlinimen.

 

 

Bixeterlik Sistémisi Mutexessisi Doktor Dilmurat Tiliwaldi (Yaponiye)

 

1-Resim: Inimiz Dilmurat Tiliwaldi Yaponiye Tokyo Dénki Uniwérsitétida.

 

Inimiz Dilmurat Tiliwaldi 1969-yili 8-ayning 15-küni Aqsu wilayiti Awat nahiyisining Ghoruchöl yézisida doxtur a’iliside dunyagha kelgen. Dadisi Tiliwaldi Qasim Hajim Atushning Aghu yézisidin. Anisi Reyhan’gül Sidiq Ili wilayiti Ghulja nahiyisining Penjim yézisidin. Dilmuratning ata-anisi Uyghur diyari Shinjang Tébbiy institutini püttürgendin kéyin, shu dewrning siyasiy éqimi boyiche, Tarim wadisigha, yeni Awat nahiyisining Ghoruchöl yézisigha teqsim qilinghan. Uning atisining éytishiche, Dilmuratning akisi 6 yashqa kirgende uni mektepke Bergen. Dilmurat «mektepke akam bilen birge barimen», dep ghelwe qilip turuwalghan. U waqitlarda yesli bolmighachqa, Dilmuratning atisi uni 5 yéshidila akisigha qoshup qoyghan. Oylimighan yerde Dilmurat imtihanlarda 100 nomurdin chüshmigen. Shuning bilen Dilmurat akisi bilen birge oqush hayatini bashlighan. Öz yurti Ili wadisini zadi unitalmighan anisi rehberliktin Ghuljigha yötkilip kétishni qattiq telep qilghan. Axiri 1978-yili Dilmurat 4-sinipqa chiqqanda anisining yurti Ghulja Nahiyisining Penjim yézisigha köchüp kelgen.

 

Dilmurat Penjim yézisida toluqsiz 3-yilliqqa chiqqan chéghida, gerche öginish netijisi sinipning aldida bolsimu, ata-anisi uning téximu obdanraq mektepke kirip oqushini arzu qilip, uni Ghulja sheherlik 7-orta mektepke bek teste yötkigen (7-orta ilgiri Stalin orta mektipi, depmu atilatti). Shu yilliri Ili wilayiti boyichila emes, Uyghur diyari boyichimu oqush süpiti intayin yuqiri, nuqtiliq orta mektep hésablinatti. Shuning bilen 13 yéshidila öydin ayrilip musteqil yashashqa bashlighan Dilmurat Ghulja Shehiri Medrise Kochisi etrapi(Burunqi 3-orta Mektep etrapi)da olturushluq Meremsaxan isimlik bir Teqwadar, aq köngül yashinip qalghan ayalning öyide ikki yil, anisining akisi Osmanjan Sidiq (Rehmetlikning yatqan yéri jennette bolsun!) ning öyide bir yil yétip-qopup, oqushini dawamlashturghan. 7-ortigha yötkilip kirip uzun ötmey chareklik imtihan élin’ghan bolup, Dilmurat Matématika, Fizika, we Ximiye dersliride imtihandin ötelmey, Penjim orta bilen Ghulja sheher 7-ortining oqutush süpitidiki perqning neqeder chongluqini hés qilghan. Ata-anisi uningdin qattiq ümidsizlen’gen. Hetta Penjimge qayturup eketmekchi bolghan. Dilmurat ulargha yalwurup, azraq purset bérishni ötünüp, bek teste ularning maqulluqini alghan. Shu chaghlarda siniptiki bir qisim «baywechche, shangxochi balilar» uni «Penjimlik Sehraliq», dep da’im zangliq qilishqan. Dilmurat qet’iy niyetke kélip, özini bu sheherliklerge bir körsitip qoymaqchi bolghan. U chaghlarda pütkül jem’iyetning turmush sewiyisi bekla töwen bolghachqa, hemme adem intayin iqtisadchanliq bilen titrep turup turmush kechüretti. Meremsaxan chong anisi gerche Dilmuratqa bek amraq bolsimu, tok pulini téjesh üchün kech sa’et 9 bolghanda derhal tokni öchürüp, yétishini telep qilatti. Dilmurat sa’et 9 da yalghandin uxlap qalghan kishi boluwalatti-de, azraq waqit ötküzüp, Meremsaxan chong anisi uxlap qalghandin kéyin asta qopup, tokni yandurup, yene 2-3 sa’et oghriliqche öginish qilatti. Buni Meremsaxan chong anisi bilmeytti (Kéyinki künlerde Dilmurat xizmetke chiqip, Meremsaxan chong anisini yoqlap barghanda bu geplerni uninggha dep bergende, u közige yash élip, yighlap ketken, we Dilmuratqa uzun-uzun du’alarni qilghan. Rehmetlikning yatqan yéri Jennette bolsun! U nurlar ichide yatqay, Amin!). Dilmurat kirlirini qol bilen özi yuyghan. Meremsaxan chong anisigha yardemliship, her küni chélek bilen öyge su ekelgen, hoylilarni süpürgen, qish künliri ögzidiki qarlarni tazilighan. Öydin kichik ayrilish uningda öz küchige tayinip musteqil yashash, hemde qiyinchiliqqa bash egmeslik rohini yétildürüshining deslepki asasini yaratqan. Dilmurat derste intayin téz ilgiriligen bolup, 2-yildiki netijisi biraqla siniptiki aldinqilarning qataridin orun alghan.

 

2-resim: Dadisi Tiliwaldi Qasim Hajim bilen Yaponiyede chüshken resimi.

 

3-resim: A’ile Ezaliri: Ayali Gülnar Mijit, oghli Bughra, we qizi Dilnar (Yaponiyening Tokyo shehiridiki Dilmurat a’ilisi hazir olturushluq mehelle).

 

Dilmurat 1985-yili aliy mektepke imtihan bérip, Shangxey Qatnash Uniwérsitétigha qobul qilin’ghan (shu yili Uyghur diyari boyiche jem’iy 20 oqughuchi qobul qilinghan). U chaghda Merkiziy Milletler Institutigha bérip, ikki yil Xenzuche teyyarliq sinipida oqush shert idi. Teyyarliqni püttürgen yili Uyghur diyari Ma’arip Komitéti bilen Shangxey Qatnash Uniwérsitéti otturisidiki toxtam buzulup, Dilmuratning Shangxey Qatnash Uniwérsitétigha baridighan ishi yoq bolghan. Shu yili teyyarliq sinipida oquwatqan 30 oqughuchining ichidin, ders netijisi we öz telipige asasen, 7 neper oqughuchi tallinilinip, Sherqiy Shimal Pédagogika Uniwérsitétigha teqsim qilin’ghan. Dilmurat bolsa Sherqiy shimal pédagogika Uniwérsitétining Éléktirleshken ma’arip fakultétigha teqsimlen'gen. U shu xushalliqi bilen tetilde yurtqa qaytqan. U ata-anisigha bu xushalliqni baldurraq yetküzüshni oylaytti. Ghuljigha bérip kütmigen bir shum xewerni anglidi: Dilmuratning anisi u kélishtin 11 ay burun, yeni 1986-yili 9-ayning 19-küni 42 yéshida rak késelliki seweblik 5 balini tashlap u dunyagha ketken idi. Dadisi we tughqanlar uning öginishige dexli yétip qalmisun, dep, bu xewerni uninggha yetküzmigen. hetta Béyjingda birge oquwatqan sawaqdashliri we ustazlirimu Dilmuratni ayap, saq 11 ay bu ishni uningdin sir tutup kelgen. Néme dégen méhriban sawaqdashlar-he! Allah ulardin razi bolsun. Anisining yash ölümi uni éghir azab we qayghugha saldi. Shuning bilen birge, uning téximu iradilik bolushigha yene bir seweb boldi. Dilmurat 5 bala bilen qalghan bichare dadisining yükini baldurraq yenggillitishni oylaytti. 6 yash we 8 yéshidila yétim qalghan ikki kichik singlisigha bekla ichi aghriytti. U yigha-zar ichide tetilni toshquzup, 1987-yili 9-ayda Sherqiy Shimal Pédagogika Uniwérsitétigha yétip keldi.

 

Dilmuratning Yaponiyege chiqip oqush arzusi mushu yerdin bashlandi. Shu chaghda Sherqiy Shimal Pédagogika Uniwérsitétining Yapon tili teyyarliq mektipide, Uyghur diyarining herqaysi aliy mektepliridin tallanghan yash oqutquchilar Yapon’gha oqushqa chiqish üchün Yapon tili öginiwatatti. Bashqa oqughuchilar ulardin bek pexirlinetti. Mekteptiki xenzu oqughuchilarmu ulargha hewes qilip, éghizlirini chakilditatti. Dilmurat aliy mekteptiki 4 yilliq hayatida her yili Uyghur diyaridin kélidighan bu munewwer oqutquchilar bilen bir ashxanida tamaq yéyish, we bir qisim pa’aliyetlerde birge bolush pursitige érishken idi. Bularning ichide doktor Ömerjan Sawut (hazir Yaponiyede), doktor Abdughopur Abdukérim (hazir Yaponiyede), we doktor Dilshat Abla (hazir Yaponiyede) lerning uninggha bergen tesiri zor boldi (U qérindashlar Yaponiyede hazirmu Dilmuratning öginish ülgisi bolmaqta). Dilmuratning qelbige oqush püttürgendin kéyin choqum Yapon’gha chiqip oqushtin ibaret bir küchlük ot kirgen idi. Emma u waqitta Dilmurat öz xirajiti bilen Yapon’gha oqushqa chiqishni oylashqimu pétinalmaytti. Chünki uning dadisi bir ademning ma’ashi bilen 5 balini aran oqutuwatqan bolghachqa, uninggha öz küchige tayinip imtihan’gha qatniship, hökümet xirajiti bilen oqushqa chiqishtin ibaret birla yol bar idi. Dilmurat 1991-yili aliy mektepni püttürüp Uyghur diyari Ma’arip Institutigha Xizmetke chiqti. Pütün xiyali baldurraq Yaponiyege oqushqa chiqish idi. xizmettin bashqa waqitliri Yapon tilini asasliq, In’gliz tilini qoshumche öginish bilen ötetti. Somkisidin Yapon tili we In’gliz tili kitabini ayrimaytti. Aptobuslarda, mekteptiki uzun’gha sozulghan yighinlarda, we öchret saqlighan chaghlarda bu kitablarni waraqlaytti. Hetta öyining hajetxanisighimu Yapon tili we In’gliz tili sözlükliri qoyuqluq idi. Uning Yapon’gha chiqip oqush arzusigha yétish üchün rohiy we jismaniy jehette qanchilik bedel töliginini Allahtin qalsa, uning qeyser dadisi Tiliwaldi Qasim Hajim, söyümlük ayali Gülnar Mijit we özila biletti. Dadisi uning eng büyük arqa tiriki, ayali uning eng sadiq yardemchisi bolup kelgen idi.

 

Dilmurat 1996-yili Uyghur Aptonom rayonining hökümet xirajiti bilen Sherqiy Shimal Pédagogika Uniwérsitétining Yapon tili mektipige bérip, bir yil Yapon tili öginish salahiyitige ige boldi. Bu bir yil uning üchün tépilghusiz obdan purset boldi. U Yapon tilini qétirqinip ögendi. Bolupmu Yaponche sözlishishke intayin ehmiyet berdi. Mektep püttürgendin kéyin Ürümchige qaytip kélip, derhal Ma’arip institutining oqutquchisi doktor Abduraxman (hazir Amérikida) bilen birliship, «Yapon tili kursi» we «In’gliz tili kursi» achti (Doktor Abduraxman intayin tirishchan, zéhni ötkür, kelgüsige zor ümid we ishench bilen qaraydighan Uyghur ziyaliylirimizning biri). Ularning meqsiti shu dewrdiki yashlarni chet elge oqushqa chiqishqa righbetlendürüsh, we ulargha chet el tili öginish pursiti hazirlap bérish idi. U chaghda Ürümchide Yapon tili öginish kursiliri asasen yoq déyerlik idi. Kursni dawamlashturush jeryanida, ularning chet el tili sewiyisimu xéli tereqqiy qildi. Bu kursni Dilmurat taki 2001-yili Yaponiyege oqushqa chiqquche qeder dawamlashturdi.

 

2001-yili 5-ayda Dilmurat hökümet xirajiti bilen tetqiqatchi süpitide Yaponiyening Tokyo Dénki Uniwérsitétigha bir yilliq oqushqa chiqish salahiyitige ige boldi. Yapon’gha kelgendin kéyin uzun ötmey, yeni 2002-yili 2-ayning 17-küni, Dilmurat özi turushluq Higashi Matsuyama Shehiride ötküzülgen 3-qétimliq chet elliklerning Yapon tili léksiye sözlesh musabiqisige qatniship, birinchilikke érishti. Musabiqige qatnashquchilarning ichide Yapon’gha kelginige 7-8 yil bolghanlarmu bar bolup, bu netijidin Dilmuratning özige bolghan ishenchi téximu achti .U Yaponda Magistirliq we Doktorluq oqush jeryanida Yapondiki ikki chong oqush puli mukapati tarqitish teshkilati, yeni «Yoneyama Rotary Oqush puli mukapati tarqitish teshkilati» (米山奨学金) we «Tokyu Chet’ellik Oqughuchilar Oqush puli mukapati tarqitish teshkilati» (とうきゅう外来留学 生奨学金) ning oqush mukapatigha érishti. Bu netijilerni u yalghuz «teliyim keldi», dep hésablimidi. Buninggha Yaponlarning «Insan teqdirini 50 pirsent tirishchanliq, 50 pirsent teley belgileydu», dégen sözi jawab bolalaydu, dep oylaytti. Uning Yaponiyege kélip tewrenmes iradilik, intayin keskin, we intayin «rehimsiz», burundinla Yipek Yoli we Uyghur medeniyitige qiziqidighan KOIZUMI HISAO isimlik bir oqutquchigha yoluqushini, Dilmurat öz hayatidiki uninggha kelgen eng chong teleyning biri bolsa kérek, dep oylaytti.

 

Dilmurat bu oqutquchining yéteklishide 2002-yilidin 2007-yilighiche «Yiraq Musapilik Intérnét Oqutush Ma’aripi» kespide Magistirliqta ikki yil, Doktorluqta 3 yil oqudi. Uning tetqiqat témisi «Uyghur diyarining emeliy ehwaligha mas kelgen Yiraq Musapilik Intérnét Oqutush Sistémisini Layihilesh we Emeliy Qollinish» idi. Uyghur diyari 2 chong oymanliq we 3 chong tagh-tizmisi bilen oralghan özgiche yer-shekli alahidilikke ige bir zémin bolghachqa, uning témisigha mas kélidighan tetqiqat we ilmiy maqaliler asasi jehettin yoq idi. Hemme ishni nöldin bashlishigha toghra kéletti. Tetqiqat bölümidin hemme kishilerdin kéyin (kech sa’et 12 din ashqanda) qaytish, we her küni 4 sa’et etrapidila uxlash uning üchün adettiki kün tertipke aylanghan idi. Öyge qaytip kelgende bashlanghuchta oquwatqan oghli Bughra alliqachan uxlap qalatti. Etisi oghli qopushtin burun öydin chiqip kétetti. Shundaq qilip tatliq oghli bilen nechche künlep paranglishalmaydighan waqitlirimu bolatti. Gerche Dilmurat qattiq charchisimu, iradisini boshashturmidi. Chünki bu özi tallighan, özi yaxshi körgen yol idi. Yalghuz Yaponiyedila emes Dunyaning bashqa jayliridimu bu yolgha özini atighan qérindashlirimizning oxshashla zor tirishchanliq körsitiwatqanliqigha ishinetti. Bu ilgirikiler bésip ötken yol idi. Shuning bilen birge, oqutquchisi KOIZUMI HISAOning da’im tekitleydighan «Adem pütün wujudi bilen tirishsa qilalmaydighan ish bolmaydu, mesile séning qilghung bar-yoqluqida» dégen sözi Dilmuratning rohini urghutatti. Dilmurat Doktorluq oqush jeryanida Yaponiyediki dangliq Ilmiy maqale Zhurnili «Dénki GAKKAI (電機学会)» da 3 parche ilmiy maqale, xelq’araliq Ilmiy muhakime yighinida 2 parche ilmiy maqale élan qildi. Yaponiye dölet ichidiki ilmiy-maqale yighinlirida 14 qétim ilmiy maqale oqudi. 2007-yili 3-ayda ongushluq halda Tokyo Dénki Uniwérsitétining «Uchur ilmi» kespi boyiche Doktorluq unwanigha érishti.

 

4-Resim: Oqush püttürüsh murasimida Sehnige chiqip doktorluq unwanini tapshurup éliwatqan körünüsh. Munber aldidiki doppa kiyiwalghan yigit Dilmurat bolidu.

 

5-resim: Oqush püttürüsh murasimigha alahide kélip qatnashqan Dilmuratning Yaponiyediki ustaz we yéqin dostliri. Soldin 1-kishi Dilmuratning yéqin dosti Mahmut Yasin (Tokyo chish Ilmi tébbiy Uniwérsitétida doktorluq unwanigha érishken). Soldin 2-kishi: Suzuki Ependi bolup, bu kishi Uyghur diyaridiki her millet ziyaliylirining Yaponiyege chiqip oqushining asasini salghuchi. Ilgiri Yaponiye Shexsiy Aliy mektepler Birleshmisi (日本私立大学協会) ning re’isi, Shinjang Ma’arip Komitétining pexri meslihetchisi qatarliq wezipilerni ötigen. Uyghurlarning yéqin dosti. Ömrining axirighiche Yaponiyediki Uyghur diyaridin kelgen her millet oqughuchilirigha yardem qolini sunup kelgen. Nechche yilning aldida wapat boldi. U Dilmuratning oqush püttürüsh murasimigha alahide kélip qatnashqan, we Dilmuratqa gül sowgha qilghan idi. Ongdin 1-kishi Dilmuratning yéqin dosti Ekrem Islam (Tokyo GAKUGEY Uniwérsitétida Magistirliq unwanigha érishken).

 

Oqush püttürgendin kéyin ustazi KOIZUMI HISAO uning Tokyo Dénki Uniwérsitétida qélip yardemchi oqutquchi bolushini telep qildi. Dilmurat uning bu telipini chirayliq ret qildi. Sewebi, oqutquchiliqtin waqitliq qol üzüp, riqabet intayin keskin bolghan Yaponiye shirketlirige kirip, özini yene bir qétim sinash we tawlash iradisige kelgen idi. Yeni Yaponiyening dangliq shirketlirining birersige kirip ishlep, awwal yéngi téxnikilarni igilesh, andin kéyin özidiki bilim we tejribiliridin paydilinip netije yaritish, axirqi ömride bolsa yene oqutquchiliq sepige qaytip kélip oqughuchi terbiyileshni özige nishan qilghan idi . Oqush püttürüp uzun ötmey, yeni ,2007-yili 4-ayning 1-künidin bashlap Yaponiyediki 10 chong Éléktir üsküniliri tetqiq qilip yasash shirketlirining biri bolghan MITSUBISHI Guruhining «MITSUBISHI ELECTRIC INFORMATION NETWORK» shirkitige ishqa chüshti. Xizmetke chüshkendin béri shirketning bir qanche xil yéngi tiptiki bixeterlik sistémisining tetqiqat we inzhénérliq xizmitige qatnashti. Hazir shirketning xelq’araliq «Cloud SAP Service Department» bölümide Inzhénér bolup ishlewatidu.

 

Inimiz Dilmurat yalghuz kesipning yuqiri pellisige chiqip, we öz a’ilisidin obdan xewer élip turup yashapla qalmay, u yene ayali Gülnar bilen birlikte Tokyo rayonidiki Uyghur jama’iti arisida ilim-pen almashturush, medeniyet we köngül échish pa’aliyetlirini élip bérish, shundaqla Uyghurlarning her xil medeniyet pa’aliyetlirini orunlashturush arqiliq Yaponlargha Uyghurlarni toghra tonushturush ishlirida izchil türde tayanchliq we bashlamchiliq rolini oynap kéliwatidu. U özining waqtining qisliqigha qarimay, Uyghurlar üchün öz qolidin kélidighan xizmetlerni qilip turup yashash rohi bilen, 2015-yili Öktebirde Istanbulda échilghan Uyghur Akadémiyisining yilliq ilmiy doklat yighinigha qatniship, uningda bir meydan ilmiy doklat berdi. Töwendiki bir qanche parche resimdikisi Dilmurat we uning a’ilisidikilerning her xil pa’aliyetlerge qatnishiwatqan waqtidiki körünüshler. Ularning ichidiki 6- we 7-resimlerning arqa körünüshi mundaq: 2011-yili 3-ayning 11-küni Yaponiyening Sherqiy-shimal Rayonida misli körülmigen chong tiptiki yer tewresh we déngiz tashqini apiti yüz bérip, ölgen we iz-déreksiz yoqap ketkenlerning sani 19 mingdin éship ketti. Yillardin béri Uyghur oqughuchilargha yardem qollirini sunup kelgen Yaponiye hökümiti we Yaponiye xelqige azraq bolsimu köngüllirini iz’har qilish üchün Dilmurat Yaponiyening Saytama Rayoni SAKADO Shehiride olturushluq Uyghur oqughuchi we xizmetchilerni teshkillep, 2011-yili 11-ayning13-küni Tokyo Dénki Uniwérsitétining 1000 kishilik chong zalida bir qétim «Sherqiy-shimaldiki apetke uchrighan rayonlargha i'ane toplash Yipek Yoli-Uyghur Sen’et Kéchiliki» orunlashturup, yighilghan pul arqiliq apetke uchrighan rayonlargha yardem qildi. Bu ikki parche resim shu pa’aliyet jeryanida tartilghan.

 

6-resim: Uyghur 12 muqami Chebbiyat muqamidin ariye (Yaponiye Saytama Rayoni SAKADO Shehiri Uyghur jama’iti. Bu pa’aliyetke köp ejir singdürgen we yéqindin yardemde bolghan qérindashlirimizdin Allah razi bolsun).

 

7-resim: Dilmurat bilen uning ayali Gülnar orunlighan Leper.

 

8-resim: 2015-yili Öktebirde Istanbulda échilghan Uyghur Akadémiyisining yilliq ilmiy doklat yighinida. Resimdiki doktorlarning ismi ongdin solgha mundaq: Dilmurat Tiliwaldi, Rishat Abbas, Erkin Sidiq, we Abdukérimjan Toxti.

 

Dilmuratning bügünki netijilerge érishishige uning dadisi we ayalining töhpisi intayin zor boldi. Dadisi öz emeliyiti bilen Dilmuratqa qeyser bolushni, öz küchige tayinishni ögetti. Dadisi 5 balining hemmisini aliy mektepte oqutti. Dilmurat dadisidin intayin pexirlinetti. U dadisini «bir heqiqiy qehriman dada», deydu. Dilmuratning ayali uni bashtin axiri qollap, uninggha yéqindin yardemde boldi. U barliqini Dilmuratning tetqiqati Bilen a’ilige béghishlidi. Dilmurat ayalidin memnun bolghan halda: «Sen bilen toy qilghinim hayatimda qilghan eng toghra ishlirimning biri», deydu.

 

Dilmurat Napali’onning bir sözini bek yaxshi köridu. Yeni, bir adem Napali’ondin soraptu:

--«Eger purset bolsa siz yene qandaq ishlarni qilmaqchi? »

Napali’on mundaq dep jawab bériptu:

--«Purset dégen néme u? Pursetni adem özi yaritidu.»

 

Yaponiyediki oqughuchiliq dewride uninggha oqush mukapati bériwatqan Rotariy Teshkilati uningdin Uyghurlarning turmush örp-aditi, medeniyiti toghriliq léksiye sözlep bérishini telep qilghanda, obdanraq teyyarliq qilish üchün, Yaponiyege chiqishtin ilgiri yazghuchi Abduqadir Jalalidinning uninggha sowgha qilghan «Uyghur Étnografiyisi» dégen kitabini bir qétim estayidil oqup chiqti. Hemde puxta teyyarliq qilip, Rotary teshkilatidiki Yaponlargha Uyghurlarning örp-aditini tonushturup berdi. Abduqadir Jalalidinning kitabning birinchi bétige mundaq ibariler yézilghan iken: «Hörmetlik Dilmurat ependi, sizmu bir parche heriketchan weten. Meyli qeyerge barmang, kishiler siz arqiliq bizni chüshinishi kérek.» Bu ibariler Dilmuratqa xuddi uning her bir herikitini közitiwatqandek bilinetti. Dilmuratning Yaponiyege kelginige hazir 14 yil boldi. U da’im «Men Uyghurum üchün zadi néme ish qilip bérelidim?», dep oylaydu.

 

Dilmurat mundaq dep oylaydu: «Bir heqiqiy Uyghur ziyaliysi eng awwal Uyghurning teqdirige köngül bölishi kérek. Derweqe Abduqadir Jalalidin dégendek, chet elde yashawatqan her bir Uyghur wetenning bir parchisi. Dunya biz arqiliq Uyghurni tonushi, wetenni chüshinishi kérek». Bu jehette inimiz Dilmurat Tiliwaldi hazirghiche öz mejburiyitini nahayiti yaxshi ada qilip, Yaponlargha Uyghurlarning ijabiy obrazini toghra namayan qilish jehette bir kishilik töhpe qoshti. Men uningdin we uning ayali singlimiz Gülnardin nahayiti pexirlinimen.

 

 

Doktor Dilmurat Tiliwaldi hazirghiche Ilmiy Zhurnallar we Ilmiy-Doklat Yighinlarda Élan Qilghan Ilmiy-Tetqiqat Maqalilirining Tizimliki:

 

Ilmiy Zhurnal Maqaliliri (学術論文誌)

1.   ディリムラット　ティリワル ディ，高橋稔哉，小泉寿男：「教材のリアルタイム編集機能を持つ同期・非同期融合型 遠隔教育支援システムとその実験評価」電気学会論文誌C，IEEJ　Trans.EIS，Vol.126，No.4，pp474-484，2006.

2.   ディリムラット　ティリワル ディ，高橋稔哉，高田昭伸，小泉寿男：「低速回線インターネットをベースとした遠隔 協調学習法とその実験評価」電気学会論文誌C，IEEJ　Trans.EIS，Vol.127，No.2，pp253-263，2007.

3.   ディリムラット　ティリワル ディ，兼子重人，細村　宰，大細　孝，三井　浩康，小泉寿男：「協調学習における議 論場と作業場間の連携支援方法とその実験評価」

電気学会論文誌C，IEEJ　Trans.EIS，Vol.129，No.4，pp744-754，2009.

 

Xelq’araliq Ilmiy-Doklat Yighin Maqaliliri (国際会議論文)

4.         Dilmurat TILWALDI, Toshiya Takahashi,Hisao Koizumi,etc :“A Smart Method of Cooperative Learning Including Distant Lectures and Its Experimental Evaluations”,EUC2005Workshops, pp.268-277,2005/12/6.

5.         Sawamoto, J., Hidekazu Tsuji, Dilmurat Tilwaldi, Hisao Koizumi:“A Proposal of Multi-Agent System Development Framework for Cooperative Problem Solving and its Experimental Evaluation”,The 19th International Conferlance on Advanced Information Networking and Applications(AINA2005)Tamkang University,Taiwan,pp.47-52,2005.

 

Yaponiyediki Ilmiy Jem’iyetler Ilmi muhakime Yighinliri (シンポジウム・研究会)

6.   高田昭伸，高橋稔哉，ディリム ラット　ティリワルディ，小泉寿男：「共同作業を中心にした遠隔協調学習における 支援とその実践評価」電子情報通信学会　IEICE Technical Report  ET2006-61，pp61-66，2006/11.

7.   ディリムラット　ティリワルディ，高橋稔哉，高田昭伸，三島 雄一郎，細村宰，小泉寿男：「遠隔講義を含めた協調学習法とその評価実験」情報処理学会　マルチメディア・分散・協調とモバイル（DICOMO2005）pp309-312 ，2005/7/7.

8.   ディリムラット　ティリワル ディ，高橋稔哉，高田昭伸，小泉寿男：「短時間追加講義を含めた遠隔協調学習の方 法」 教育システム情報学会研究報告JSiSE vol.19，pp57-62，2005/1/22.

9.   高橋稔哉，ディリムラットティ リワルディ，高柳俊多，三島雄一郎，高田昭伸，小泉寿男：「WebCTを基盤 とした教材コンテンツ編集型教育支援システムの提案」DPSワークショップ，pp143～148，平成16年12月.

10. ディリムラット　ティリワル ディ，高柳俊多，三島雄一郎，高橋稔哉，小泉寿男:｢同期・非同期 融合型遠隔教育におけるリアルタイム教材編集方式｣情報処理学会　DPS第113回研究会会講演論文集，pp385-386，2003/6/20.

11. 高柳俊多，ディリムラット・ ディリワルディ，三島雄一郎，高橋稔哉，小泉寿男：「教材のリアルタイム編集機能を 持つ同期・非同期融合型遠隔教育支援システムの提案」情報処理学会　DPS第115回研究会，pp 25-30，2003/11/13.

 

Yaponiyediki Memliketlik Ilmiy Doklat Yighinliri (全国大会)

12. ディリムラット　ティリワル ディ，高田昭伸，小泉寿男他：「同期・非同期融合型遠隔講義をベースとした協調学習 法とその評価実験」平成17年度電気関係 学会関西支部連合大会講演論文集，pp-G266，2005/11/13.

13. ディリムラット　ティリワル ディ，高橋稔哉，高田昭伸，小泉寿男：「短時間追加講義を含めた遠隔協調学習法とそ の評価実験」平成17年度電気関係 学会東海支部連合大会講演論文集，pp.O-208，2005/9/15.

14. ディリムラット　ティリワル ディ，高柳俊多，三島雄一郎，小泉寿男：「遠隔学習中の学習者理解度確認と講義への 反映方式」平成16年電気関係学 会関西支部連合大会，2004/11/28.

15. ディリムラット　ティリワル ディ，高柳俊多，三島雄一郎 ，高橋稔哉，小泉寿男：「低速回線インターネットでも可能な遠隔協調学習方式の提案とその実験評価」平成16年電気学会電 子・情報・システム部門大会，2004/9/2.

16. ディリムラット　ティリワル ディ，高柳俊多，高橋稔哉，小泉寿男：「同期・非同期融合型遠隔教育におけるリアル タイム教材編集方式の実験」平成15年電気関係学 会関西支部連合大会講演論文集，pp267，2003/11/9.

17. ディリムラット　ティリワル ディ他，高柳俊多，三島雄一郎，細村宰，小泉寿男：「遠隔教育におけるリアルタイム 教材編集方式の提案」情報処理学会第65回全国大会講 演論文集，pp385-386，2003/3/26.（学生奨励賞受賞）

18. ディリムラト　ティリワル ディ，細村宰：｢３Ｄ地図における都市情報の可視化に関する研究｣日本リモートセンシ ング学会　第31回学術講演会 論文，2001/12/22.

19. ディリムラット　ティリワル ディ，細村宰，太田哲雄:｢ビデオカメラ を用いたモデリグに関する研究｣ 日本写真測量学会　平成13年度秋季学術講演 会，2001/11/29.

 

 

Bu maqalini inimiz «Pidakar» bilen singlimiz Dilber Xemit tehrirlidi.

 

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq Uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti