Xelq’ara Kompyutér Terbiyisi Heptisi Pa’aliyiti Heqqide

Erkin Sidiq

2015-yili 12-ayning 9-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-65804-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-40386-1-1.html

http://bbs.misranim.com/thread-145525-1-1.html

http://bbs.bozqir.com.cn/forum.php?mod=viewthread&tid=8386
 

Bir qanche künning aldida bizning idarining tor bétige bir yéngi chaqiriq chiqiptu.  U chaqiriqta bizning idarining xadimliri idarimiz jaylashqan sheherdiki mekteplerde uyushturilidighan «Kompyutér programmisi waqti» (Hour of Code) pa’aliyetliri üchün xalisane xizmet qilip bérishke chaqiriliptu.  Men bu uqturushni körgendin kéyin, «Kompyutér programmisi waqti» ning néme ish ikenlikini bilip béqish üchün azraq izdinip baqtim.  Hemde uning bir xelq’araliq «Kompyutér ilmi terbiye heptisi» (computer science education week) pa’aliyitining bir qismi ikenlikini bildim. 

 

 

1-resim: «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyiti hazir dunyaning mushu resimde belge qoyulghan nurghun jaylirigha tarqiliptu.

 

Yuqiridiki 1-resimdin körüwalghinimizdek, hazir «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyiti dunyaning nurghun jaylirigha tarqiliptu.  Ularning ichide Junggoning déngiz boylirigha jaylashqan sheherlirimu intayin köp iken.  Emma Uyghur diyarida bu pa’aliyet qet’iyla yoq iken.

 

«Kompyutér ilmi terbiye heptisi» pa’aliyitini Amérikidiki «Hésablash Mashinisi Birleshmisi» 2009-yili bashlighan bolup, bu ishqa dunyadiki bashqa nurghun muhim orunlar hemkarlashqan iken.  Ashu hemkarlashquchi orunlarning ichide tordashlargha tonushluq bolghan Gugul shirkiti, Intél shirkiti we Mikrosoft shirketlirimu bar iken.  Hazir pütün dunyada bu pa’aliyetni hemkarliship élip bériwatqan 350 orun we yüz-mingdin artuq ma’aripchilar bar iken.

 

«Kompyutér ilmi terbiye heptisi» pa’aliyitini her yilning 9-Dikabir küni bar heptisi élip bérilidiken.  Undaq bolushidiki seweb, bu pa’aliyet eslide Kompyutér programmisi tiligha zor töhpe qoshqan Amérikiliq doktor Xoppér (Admiral Grace Murray Hopper) xanimning tughulghan künini xatirilesh yüzisidin bashlan’ghan iken.  Xoppér xanim 1906-yili 9-Dikabirda tughulghan bolup, 1992-yili 1-Yanwar küni wapat bolghan.  U 1944-yili «Havard Mark I» dep atalghan Kompyutérni programmilashqa qatnashqanlarning biri bolup, Kompyutér programmisi tilida ishlitilidighan tunji qétimliq «compiler» ni ijat qilghan iken. 

 

 

2-resim: Amérika déngiz armiye générali doktor Xoppér xanim.

 

 

«Kompyutér ilmi terbiye heptisi» pa’aliyiti her yili élip bérilidighan bolup, uning meqsiti bashlan’ghuch teyyarliq sinipi baliliri (5 yashliq balilar) din 12-sinip oqughuchilirighiche bolghan ösmürlerni kompyutér ilmige qiziqishqa righbetlendürüshtin ibaret.

 

Hazir «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyitini élip bériwatqan döletlerning sani 180 din ashqan bolup, bu pa’aliyetning qollanmisi hazir 40 tin köp tillargha terjime qilinip boluptu.  Bu pa’aliyetni her qandaq adem her qandaq yerde orunlashtursa boluwéridiken.  Töwendiki 1-menbede körsitilishiche, bu pa’aliyetke 4 yashtin 104 yashqiche bolghan kishilerning hemmisi qatnishalaydiken.

 

Töwendiki 1-menbede «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyiti heqqide köpligen so’allar we ularning jawabliri bar bolup, ularning ichide mezkur pa’aliyetni orunlashturush üchün qandaq qilish kéreklikimu bar iken. 

 

 

3-resim: «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyitige qatnishiwatqan bir oqughuchi.

 

 

4-resim: Mezkur resimdin qarighanda, Amérika prézidénti Obamamu bu ishqa biwaste qatnishiwatqan oxshaydu.

 

 

Töwendikisi 1-menbede bérilgen bir qisim so’al-jawablarning mezmunliri:

 

«Kompyutér programmisi waqti» dégen néme?

U Kompyutér ilmi heqqidiki bir sa’etlik ders bolup, u Kompyutér programmisining sirini échip bérish üchün layihilen’gen.  Bu ders her qandaq adem Kompyutér ilmining asasliq bilimlirini ögineleydighanliqini körsitip béridu.

 

 «Kompyutér programmisi waqti» qandaq waqitqa orunlashturulghan?

Her qandaq adem bu bir sa’etlik dersni her qandaq waqitqa orunlashtursa boliwéridu.  Emma, bu pa’aliyetni teshkilligüchilerning arzusi «Kompyutér ilmi terbiyisi heptisi» ni tebriklesh munasiwiti bilen, bu bir sa’etlik dersning 12-ayning 7-künidin 13-künigiche bolghan ariliqtiki bir sa’et waqitqa orunlashturulup, on milyonlighan oqughuchilarning bu derske qatnishishini qolgha keltürüshni ümid qilidu. 

 

Néme üchün Kompyutér ilmige bunchiwala köngül bölünidu?

Her bir oqughuchigha Kompyutér ilmini öginish pursiti yaritilip bérilishi kérek.  U oqughuchilarning mesile yéshish maharitini, logikiliq tepekkur qilish iqtidarini, we ijadkarliqini östürüsh üchün paydiliq.  Kompyutér öginishni kichik yéshidila bashlash arqiliq, oqughuchilar 21-esirde kespiy jehette muweppeqiyetlik bolushning asasini hazirliyalaydu.

 

Men Kompyutér programmisi heqqide héch némini bilmeymen.  Men ashundaq pa’aliyetni teshkillisem bolamdu?

Elwette bolidu.  «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyiti özini özi yéteklep élip baridighan pa’aliyet.  Siz peqet biz teyyarlighan qollanmini sinap baqsingizla bolidu.  Qollanmidin birni hemde bir sa’et waqitni özingiz tallang.  Qalghan ishlarni biz bir terep qilip bérimiz.  Oxshimighan yashtiki we oxshimighan sewiyidiki balilar üchün teyyarlan’ghan qollanmilar bar.  Ular 5 yashliq balidin tartip uningdin chong yashtiki balilarghiche layihilen’gen.  Biz teyyarlighan «qandaq qilish kérek?» dégen qollanmini oqup, pa’aliyetni pilanlashqa bashlisingiz bolidu.

 

Birnchi menbediki so’al-jawablar yene bar.  Men In’glizchini bilidighan birer Kompyutér heweskarliri yaki birer Uyghur shirketlirining ashu mezmunlarning hemmisini Uyghurchigha terjime qilip, torlargha yollap qoyushini ümid qilimen.  Méning perizimche bu matériyallarning xenzuchisimu bar bolishi mumkin.

 

Hemmimizning xewiride bolghinidek, hazir Uyghurlar Kompyutér ilmi saheside we Kompyutér ishlitishni barliq nopus ichide omumlashturush jehette tereqqiy qilghan ellerdin xélila arqida turimiz.  Shunglashqa «Kompyutér programmisi waqti» pa’aliyitini élip bérish Uyghurlar üchün tolimu muhim.  Men Uyghur diyaridiki munasiwetlik emel ehliliri we ma’aripchilarning bu ishqa alahide köngül bölüshini ümid qilimen.  Hazir Junggoning bir qisim jaylirida bu pa’aliyetni élip bériwatqan bolghachqa, ashu jaylargha tejribe öginishke bir qisim kishilerni mangdurup, shu asasta ish élip barsa, bu ishni xéli ongayla yolgha qoyghili bolidu, dep oylaymen.

 

 

Paydilinish matériyalliri:

 

[1] Hour of code

https://hourofcode.com/us

 

[2] Computer Science Education Week

https://csedweek.org/

 

[3] https://csedweek.org/about

 

[4] https://en.wikipedia.org/wiki/Grace_Hopper

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti