Erkin Sidiq

2015-yili 4-ayning 17-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-63295-1-1.html
http://bbs.bagdax.cn/thread-29314-1-1.html
http://bbs.bozqir.top/forum.php?mod=viewthread&tid=6927

http://bbs.alkuyi.com/thread-50153-1-1.html
http://www.ejdad.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=3232
http://www.alganur.cn/mb/forum.php?mod=viewthread&tid=3230

PDF Nusxisi: http://www.meripet.com/2015/20150417_chetel_uyghur7.pdf

--Tepekkuringizgha ehmiyet béring (yaki diqqet qiling), u sizning pozitsiyeliringizni keltürüp chiqiridu.

--Pozitsiyeliringizge ehmiyet béring, u sizning gep-sözliringizni keltürüp chiqiridu.

--Gep-sözliringizge ehmiyet béring, u sizning ish-herikitingizni keltürüp chiqiridu.

--Ish-herikitingizge ehmiyet béring, u sizning adetliringizni keltürüp chiqiridu.

--Adetliringizge ehmiyet béring, u sizning kishilik xaraktéringizni shekillendüridu.

--Kishilik xaraktéringizge ehmiyet béring, u sizning menzilingizni belgileydu.

Yuqiridiki sözlerning menbesi éniq emes bolup, ular bizge mundaq bir ishni bildüridu: Biz jimjit we özimizning yoshurun éngi asasida qilghan tallashlar bizning kélechikimizni belgileydu. Eger biz özimizning tepekkur qilish we ötüp ketken ishlar üstide oylinish iqtidarimizni ishqa sélip, özimizning tepekkuri, pozitsiyeliri, gep-sözliri, ish-heriketliri we adetliri heqqide meqsetlik tallashlarni élip baridikenmiz, u halda, meyli öyde bolsun yaki xizmet ornida bolsun, biz öz hayatimizning hemme tereplirini burunqidin yaxshiraq qilalaymiz.

Yuqiriqidek qilishning ornigha, nurghunlirimiz özlirimizni ziyankeshlikke uchrighuchi hésablaymiz. Biz öz shara’itimiz we bashqilarning özimizge qilghanliri üstide derd tökimiz. Ishlar yaxshi yürüshmigen waqitta özini amalsiz we gunahsiz dep oylash ademge melum pisxologiyelik rahetni élip kélishi mumkin, emma siz özingizni ziyankeshlikke uchrighuchi hésablap ötküzgen hayatingizgha eng axirida siz özingiz yenila razi bolmaysiz.

Biz endishe qilish, xewplik hés qilish, ghezeplinish, achchiq yutush, hesret chékish we chüshkünlishishke oxshash nahayiti küchlük héssiyatlarning tesiri astida turuwatqan waqtimizda özimizni asanla ziyankeshlikke uchrighuchi hésablap qalimiz. Bundaq héssiyatlarning tesiri bezide adem ghalib kelgili bolmaydighan derijide küchlük bolup, biz özimizning uningdin kélip chiqqan rohiy halitige nisbeten «saqlan’ghili bolmaydighan ehwal», dep oylap qalimiz. Ashundaq waqitlarda bizde peqet «yuqiriqidek ehwallar özlükidin ongshilip kétidu», deydighan birla ümid bar bolidu. Emeliyette bolsa héssiyatlirimiz ashundaq qalaymiqanliship ketken waqitta özimizning tallash qabiliyitini ishqa sélip, özimizning oy-pikirliri we pozitsiyelirini muwapiq tallash hemmidin muhim. Biz aghriqni pütünley yoq qiliwételmeymiz, emma biz azablinishni ret qilalaymiz.

Biz özimiz qarar qilip bolghan tallashlarning héch qaysisini yaxshi körmigen waqittimu, eger biz özimizning tallashlirini özimiz kontrol qilalaydighanliqimizni tonup yetken haman, biz yene özimiz yaxshi köridighan tallashlarni talliyalaymiz.

Özimizni bextlik bilen muweppeqiyetlik qilish mes’uliyitini öz üstimizge élish bezide nahayiti qorqunchluq bir ishtek tuyulushi mumkin, biraq uningdin kélidighan payda nahayitimu zor bolidu. Gerche biz öz turmushimizni yüzde-yüz köngüldikidek qilalmisaqmu, biz uni burunqidin yaxshiraq qilalaymiz, hemde köpinche waqitlarda burunqidin köp yaxshi qilalaymiz.

Men yéqinda özümning «Yalghanchiliqqa a’it 12 heqiqet» dégen yazmisida Amérikidiki «Maykul Joséfson» (Michael Josephson) isimlik bir tonulghan exlaq mutexessisini qisqiche tonushturghan idim [1]. Ashu Maykul özining tor bétide 2015-yili 31-Mart küni «Ziyankeshlikke uchrighuchi boluwélish rohiy halitini dawalash» dégen témida bir parche qisqa yazma élan qilghan bolup, yuqiridikisi ashu yazmining mezmunidin ibaret [2].

Yuqiridiki qisqa yazmidin körüwalghinimizdek, bir ademning istiqbalining qandaq bolushini ashu adem her küni qarar qilip alidighan tallashlar belgileydu. Bir ademning tallishining qandaq bolushi ashu ademning tepekkur, pozitsiye, gep-söz, ish-heriket, adet we kishilik xaraktér jehetlerde qandaq bolushini belgilep, bu amillar bolsa ashu ademning istiqbalining qandaq bolushini belgileydu. Biz bir ziyankeshlikke uchrighuchi boluwélip, öz ömrimizni qéyidash ichide ötküzsek, uning ziyini özimizge bolidu. Biz aghriqtin saqlinalmasliqimiz mumkin, emma aghriqning azabini tartish-tartmasliq özimizge baghliq.

Men bu qétim yene 3 neper qérindishimizni tonushturidighan bolup, ular men tonushturghan 26-, 27- we 28-qérindishimiz bolup hésablinidu. Oqurmenlerge qolayliq bolsun üchün, men aldinqi qétimliq maqalining tor adrésini mushu yazmining astigha kirgüzüp qoydum. Töwendiki mezmundin shuni körüwalghili boliduki, men bu qétim tonushturidighan 3 neper qérindishimiz kichik waqtidila kelgüside chet elge chiqip oqushni özi üchün bir arzu, bir nishan, yaki bir ghaye qilip talliwalghan. Uningdin kéyin bolsa ashu ghayini közlep, qattiq tirishqan, japa-musheqqetlerge tiz pükmigen, ongushsizliqlargha bash egmigen. Özining barliqini atap, tallighan nishan’gha yétish üchün bashtin-axir qattiq ishligen. Shuning bilen buyrulghan yardemlerni qolgha keltürüp, doktorluq unwani we yaxshi xizmet orunlirigha ériship, öz arzulirigha yetken. Men bu qétim tonushturidighan bir ukimizning bir tetqiqat netijisi dunyadiki eng nopuzluq zhurnallarning biri bolghan «Ilim-Pen» (Science) zhurniligha bésilghan bolup, u ukimiz hazir dunyadiki iqtisad sahesige tesiri eng chong orunlarning biri bolghan Swis bankilirini uchur téxnika mulazimiti bilen teminleydighan bir orunda aliy derijilik téxnika xadimi we téxnikiliq yétekchi bolup ishlewatidu. Men bu qétim tonushturidighan yene bir ukimiz hazirghiche köpligen ilmiy tetqiqat maqalilirini élan qilghan bolup, u hazir Kanadadiki dunyadiki eng aldinqi 25 ning ichige kirgen birdin-bir uniwérsitétta oqutquchi hem tetqiqatchi bolup ishlewatidu. Men bu qétim tonushturidighan yene bir ukimizning bir tetqiqat netijisi dunyadiki eng nopuzluq zhurnallarning biri bolghan «Tebi'et» (Nature) zhurniligha bésilghan bolup, u hazir Yaponiyediki muhim ilmiy tetqiqat orunlirining biride nahayiti muhim ilmiy tetqiqatlar bilen shughulliniwatidu. Men bu 3 neper inimizdin nahayitimu pexirlinimen, hemde mezkur maqalini oqup bolghandin kéyin sizningmu shundaq qilidighanliqingizgha ishinimen.

Bir namelum qérindishimiz « http://www.doktor.cn» dégen tor betni yasap, uninggha hazirghiche torlarda tonushturulghan Uyghurlardin nurghunlirining matériyalini yighiptu. Gerche kishilerni katégoriyege ayrish jehette bir az mesile bar bolsimu, u bara-bara yaxshilinip kétishi mumkin. Men oqurmenlerge bu tor betni körüp béqishni tewsiye qilimen. Shundaqla imkaniyiti bar qérindashlardin mezkur tor betning bir yuqiri süpetlik tor béti bolup qélishigha yardemde bolushini ümid qilimen. Siz qilalaydighan ishlarning biri, eger siz torlarda tonushturulghan, emma yuqiridiki tor bétige téxiche kirmigen qérindashlirimizni bilsingiz, ashundaq qérindishimiz tonushturulghan yazmilarning tor adrésini mushu yazmining astigha inkas sheklide yézip qoyung. Yuqiridiki http://www.doktor.cn torining bashqurghuchisi siz yollighan uchurdin paydilansun.

1. Doktor Abdushükür Abdurishit

1-resim: Doktor Abdushükür Abdurishit

Inimiz Abdushükür Abdurishit 1970-yili Kucha nahiyeside bir halliq ziyaliy a’iliside dunyagha kelgen. U 1988-yilighiche Kuchada bashlanghuch we ottura mektep terbiyisini alghan bolup, u her yili «üchte yaxshi oqughuchi» bolup tallinip, uning ismi nurghun qétim sherep taxtilirigha chiqirildi. 1988-yilliq mektep boyiche aliy mektepke tallash imtihanida Abdushükür mektep boyiche 1-bolghanliqi üchün, Qeshqer Pédagogika Institutidin imtihansiz oqughuchi tallashqa adem kélip, tebi’iy-pen sinipliridin Abdushükürni 1-bolup tallidi. Emma Abdushükürning téximu chong bilim yurtlirida oqush arzusi bar bolghachqa, hemde imtihan bérip özini sinap baqmaqchi bolghachqa, u bu teklipni chirayliqche ret qilip, imtihan bérishke qararigha keldi. U shu yilliq aliy mektep imtihanida 578 nomur bilen pütün aptonom rayon boyiche 1-bolup, Shangxey Méditsina Uniwérsitétigha qobul qilindi. Lékin, 2 yil burun dadisi qatnash hadisiside tügep ketken, a’ile iqtisadiy qiyinchiliqi éghir bolghachqa, gerche Abdushükürning méditsina kespide oqush arzusi küchlük bolsimu, u a’ilisidiki qiyinchiliqni közde tutup, oquydighan mektep bilen kesipni Shinjang Uniwérsitétining Fizika fakultétigha almashturdi.

Besh yilliq aliy mektep hayatida yataq, sinip we kutupxanidin ibaret mushu 3 orun Abdushükürning asasiy yashash orunliri bolup qaldi. U anisi we a’ilisige éghirchiliq salmasliq üchün, u kino-tiyatirlar, we arilap yataqlarda bolup turidighan «yurtluqlar» we «yataqdashlar» olturushliridin pütünley waz kechti. U 5 yilliq oqush hayatini intayin zor tirishchanliq bilen ötküzüp, her yili her mewsumda 1-derijilik oqush mukapati we Yaponiyelik saxawetchi teripidin tesis qilghan Kojima Yasutaka (小岛康誉) mukapatigha érishti. Shundaqla mektep boyiche bir qanche qétim «üchte yaxshi oqughuchilar ülgisi» bolup bahalinip mukapatlandi. U 1992-yili aptonom rayon boyiche «üchte yaxshi oqughuchilar ülgisi» bolup bahalinip, xelq sariyida ötküzülgen bir qétimliq murasimda mukapatlandi.

Abdushükür uniwérsitétta ene shundaq qattiq tiriship oqupla qalmastin, yene tetilde yurtqa qaytqandimu waqitni qoldin bermey, In’gliz tili ögendi, hemde kéyinki mewsumluq oqush üchün azraq bolsimu iqtisad toplash üchün qurulushlarda qurulush ishchisi bolup ishlidi.

Abdushükürning aliy mekteptiki netijisi alahide közge körünerlik bolghanliqi üchün, u fakultéttikilerning alahide diqqitini tartti. Shuning bilen oqutquchiliri uni 1993-yili baklawurluqni püttürüsh aldida imtihansiz magistirliqta oqushqa tewsiye qildi. Abdushükürning ghayisi bolsa aliy mektepni tézrek püttürüp, a’ilisining yükini üstige élish idi. Emma anisi Abdushükürning bundaq qilishigha qoshulmidi, hemde uninggha mundaq dédi: «Oylap baq, bundaq purset sanga künde kélip turamdu? Qanchilik adem sen érishiwatqan bundaq pursetke érishti? Méni razi qilimen déseng, magistirliqni oqup, milletke yaramliq adem bol. A’ilidin ghem qilma. Ukang hazir a’ilini qamdap kétiwatidighu, bu künlermu ötüp kéter.» Anisining bu sözi uni ilhamlandurdi. U anisigha «Ana, mendin xatirjem bol. Sen kütkendinmu bekrek yaxshi oqup, weten we milletke yaramliq adem bolimen», dédi. Abdushükür yazliq tetilni tügitip qaytip kélip, magistirliq oqushini bashlap ketti. U chaghda ötülüwatqan derslerning salmiqi u oylighandinmu éghir, da’irisi u oylighandinmu keng idi. Emma u bel qoyuwetmidi. Bilmigenlirini xenzuche we In’glizche matériyallardin izdidi, yaki oqutquchiliridin soridi. Uning tirishchanliqi uninggha ders bériwatqan proféssorlarning diqqitini tartti, we oqutquchilarning uningdin bashqa xenzu oqughuchilarni «Qara, sen özüngning tilida oqup turupmu uningchilik bir nersini bilmeysen», dep tenqidleshliri adettiki ish bolup qaldi.

Ikkinchi mewsum axirida 1-mewsumdin kéyin imtihandin ötelmey agahlandurush bérilgen 2 xenzu sawaqdishi yene imtihandin ötelmey, mekteptin chiqirilidu. Bu ish Fizika fakultétini zilzilige salidu. Uyghur tilida oqughan bir oqughuchining xenzu tilida oqughan xenzu oqughuchilarning aldigha ötüp kétishi 1994-yilidiki Fizika fakultétida eqilge sighmaydighan bir ish idi. Shu ishtin kéyin proféssorlar Abdushükürge bashqiche etiwar bilen qarap, uni alahide maxtap turidighan bolidu. Uninggha özi oquwatqan derslerdin bashqa yene yuqiri énérgiye we qattiq jisim fizikisigha a’it derslernimu ötidu. Hemde Abdushükürni 1995-yili yazda Junggo Yadro Énérgiye Penler Akadémiyisi (中国原子能科学研究院)　ge izdinish we tetqiqat bilen shughullinishqa ewetidu. Bu institut Béyjing bilen Shijiazhuang ariliqida, Béyjing shehiridin 60 kilométir yiraqliqtiki Fangshan nahiyesidiki bir yézining otturisigha jaylashqan bolup, u yerde döletlik yadro énérgiyisi téxnikisigha a’it chong tetqiqatlar élip bérilatti. Bu orunning sheher bilen ariliqi yiraq bolghachqa, u 3 waq tamiqini özi étip yéyishke mejbur bolidu. Lékin bu uning iradisini tewritip qoymaydu. Abdushükür bu institutqa kélip, bu yer bilen Shinjang Uniwérsitéti otturisidiki asman zémin perqni körüp heyran qalidu. Yeni bu yerde hemmila ishxanida dégüdek 486PC lar bar, hemde chet’eller bilen élxet alaqisimu alliqachan omumliship bolghan bolup, bu yerde Fizika sahesidiki dangliq zhurnallardin «Physical Review Letters », «Physical Review » dégendek zhurnallar samandek idi. Abdushükür bundaq shara’itning kem tépilidighanliqini közde tutup, bir yaqtin tézis témisi üchün teyyarliq qilsa, yene bir tereptin ashu zhurnallardin öz témisigha we qattiq jisim fizikisigha da’ir matériyallarni toplaydu. U yene uniwérsitétta ögen’gen Fortran 77 kompyutér programmisi tilini chongqurlashturup öginip, öz tetqiqat témisida hésablimaqchi bolghan tetqiqat türini programmilashturidu. Uning tirishchanliqigha qayil bolghan institut bashliqi uninggha 486 tipliq kompyutérdin mexsus bir danisini ajritip béridu.

1995-yil axiri mekteptin Abdushükürge alaqe kélip, Abdushükürge Italiyediki xelq’ara Nezeriye Fizika Merkizi (ICTP) magistirliq oqushigha iltimas qilishni tapilaydu. Bu institut Islam dunyasidin chiqqan tunji Fizika Nobél mukapat laureanti Pakistanliq Abdusalamning tewsiyisi bilen 70-yillarning bashlirida Italiyede qurulghan, birleshken döletler teshkilati Ma’arip, Pen we Medeniyet Orgini (UNESCO) ning tarmiqidiki bir xelq’araliq ilmiy tetqiqat orgini bolup, bu institut qurulghandin tartip gherb bilen sherq otturisida ilmiy sahede intayin muhim bolghan köwrüklük rolini oynaytti. Bu orun yéqinqi bir nechche yildin béri magistirliqqa Shinjangdin oqughuchi qobul qilishqa bashlighan idi. Shuning bilen Abdushükür derhal bu institutqa iltimas qilip, uninggha qobul qilinidu.

Abdushükür bir yil bu yerde turush jeryanida ustazliridin xéli köp nersilerni öginish bilen birge, «Yadroning yimirilish kesme yüzini hésablash» témisida tetqiqat élip bérip, shu témida bir magistirliq ilmiy maqalisini yézip püttüridu. Hemde uning yazghan tézisi asasida ilmiy maqale yézip, uni Junggodiki nopuzluq zhurnallardin biri bolghan «Junggo Yadro Fizika Zhurnili» we 1996-yili Italiyede échilmaqchi bolghan yadro fizika yighini maqaliler toplimigha tapshuridu. 1996-yili 5-ayda Ürümchidin bir xosh-xewer yétip kélidu: Abdushükür ICTP gha resmiy oqughuchi süpitide qobul qilinidu. Abdushükür 4-ayning axirida Béyjingdiki ishini püttürüp, Ürümchige qaytidu. Hemde bir tereptin chet elge chiqishqa teyyarliq qilsa, yene bir tereptin tézisni yaqilash üchün teyyarliq qilidu. 1996-yili 6-ayning axirida kütken künlermu kélidu. Abdushükür magistirliq tézisini muweppeqiyetlik yaqilap, magistirliq oqushini ghelibilik tamamlaydu.

Oqush-öginish, kesip we xizmet bir insan hayatining yérimini teshkil qilsa, muhebbet, a’ile we turmush uning qalghan yérim hayatini teshkil qilidu. Abdushükürning bu muweppeqiyetliri yenila Shinjang Sana’et Institutini püttürüp, Shinjang Téléwiziye istansisida xizmet qiliwatqan yurttiki sawaqdishi hem uzun yilliq yürgini Gülnarning maddiy we meniwi jehettiki qollishidin ayrilalmaytti. Bu bir jüp yashning ortaq ghayisi yaxshi oqush, mizani bolsa ésil örüp-adet we güzel-exlaq idi. Qiyinchiliqtin qorqmay hayatqa ümid bilen qaraytti. Hayatning bir qismini dep yene bir qismini chörüwetmey, hemmisini yaxshi orunlashturatti. Abdushükür chet elge chiqishning aldida ikki terep ata-anilirining qoshulushi we qollishi, hemde uruq-tughqan we dost-aghinilirining yardimi bilen mubarek toyini xushalliq bilen ötküzidu. «Herqandaq muweppeqiyet qazanghan erning arqisida bir ishchan ayal bar» deydiken beziler. Emma Abdushükürge ikki apisi we ayali teng hemdemde boluwatatti.

Abdushükür meyli kesipke bolsun, yaki turmushqa bolsun jiddiy hem semimiy mu’amile qilatti. U chetke chiqqandin kéyinki yazghan xétide eqide insanda kem bolsa bolmaydighan meniwi küch ikenlikini, adem öz eqidisi üchün küresh qilip yashaydighanliqini, özide ayaligha wapadar bolushtek eqidining barliqini yézip, ayalini xatirjemlendüridu. Ular kéyinki töt yérim yilni ene shundaq «Kakkuk bilen zeynep» tek ötküzidu.

«Tri’ésté» (Trieste) dégen sheher Adri’atik (Adriatic) déngiz boyigha jaylashqan bir güzel sheher bolup, ICTP bolsa shu sheherning shimaliy qismidiki Miramaré qel’esi boyigha jaylashqan idi. Orni nahayiti azade we tinch bolup, heqiqeten bir tetqiqat xizmitige layiq orun idi. Bu yerde her yili nechche yüz xelq’araliq yighinlar échilip turatti. Hemde dunyaning her qaysi jayliridin nechche minglighan alim, tetqiqatchilar kélip kétip turatti. Nobél Fizika mukapati laureantlirinimu körüsh pat-pat nésip bolup turatti.

Abdushükür ene ashundaq bir qaynaq muhitqa chöküpla ketti. U oquwatqan bu merkezdiki dersler yuqiri énérgiye, qétishma matériyallar we matématika bolup 3 sinip idi. Bu 3 siniptiki 30 neper oqughuchi dunyaning her qaysi bulung pushqaqliridin, yeni Aljiriyedin tartip jenubiy Afriqighiche, Mongghuliyedin tartip Filippin‘ghiche, Türkiyedin tartip Romaniyegiche, Méksikidin tartip Biraziliyegiche dégendek her qaysi qit’e we her qaysi dölettin iltimas qilghan 900 ge yéqin oqughuchidin tallan’ghan bir arilashma irq, arilashma millet sinipliri idi. Ularning hemmisi öz döletliride üzüp chiqqan, awan’gart oqughuchilar idi.

Derslerning salmighi nahayiti yuqiri bolup, ders etigende sa’et 9 din (Italiyede adette hemme ish sa’et 9 de bashlinidu, bu Italiyening bir alahidiliki) chüshtin kéyin birgiche, we 2 din 6 giche her kün 8 sa’ettin ötületti. Undaq bolushidiki seweb bu magistirliq kursi En’gliyening 2 yilliq magistirliq kursi bolup, 2 yilliq ders bir yilda ötülüp bolunghandin sirt, shu bir yil ichide magistirliq dissértatsiyisi yézish telep qilinatti. Shuning üchün tetil we bashqa dem élishlardin söz échish mumkin emes idi.

Mushu derslerning salmighini bir terep qilish üchün 8 sa’et ders we tamaqtin sirtqi waqitlar kutupxanida ötetti. Institut aldida sheher terepke mangidighan axirqi kocha aptobusi kéche sa’et 12 de mangatti. Hemde institutmu sa’et 12 de taqilatti. Shunga bu merkezde oquwatqan oqughuchilarning hemmisi sa’et 12 giche institutta öginish qilip, andin qaytatti.

Ötülgen dersning tapshuruqi bolidu elwette. Her heptide tapshuruq Jüme küni yighilatti. Derslerning salmighining éghir bolushi we tapshuruqlarning köplüki tüpeylidin, tapshuruqni ishlep tügitelmey Charshenbe we yaki Peyshenbe küni kéchiche uxlimay tapshuruq ishlesh pat-pat tekrarlinip turidighan bir adettiki ish idi. Shenbe, Yekshenbe künlirimu Abdushükür Miramaré baghchisini we déngiz boyini aylinip seyle qilghandin sirt, qalghan waqitni yenila kutupxanida ötküzetti.

Abdushükür chet’elge chiqqandin kéyinmu iqtisadchil bolidu, u her ayda téjigen her bir sent pulni a’ilisige yardem qilish üchün anisigha ewetip béridu. U shu arqiliq bolsimu a’ilisidikilerge öz rehmitini bildüridu.

Abdushükür ICTP diki oqushini ela netije bilen püttüridu. Hemde u Mars atmosférasi terkibidiki hidrogénning yuqiri bésim astidiki molékula qurulmisining shekliy özgirishi heqqide tézis yézip, uni muweppeqiyetlik yaqilaydu. Uningdin kéyin shu yerdiki oqutquchilirining tonushturushi bilen Shwetsariye Basel Uniwérsitétining doktorluq oqushigha qobul qilinidu.

Basel Reyin deryasi boyigha jaylashqan bir qedimiy sheher bolup, Basel Uniwérsitéti 1460-yili qurulghan bolup Shiwitsariyediki eng qedimki uniwérsitét idi. Fizika fakultéti bolsa matériyal fizikisi saheside aldinqi qatarda bolup, Nobél mukapatigha érishken nanométir skalisidiki muhim téma «tonil skanirlighuchi mikroskop» (Scanning tunneling microscope, STM) gha asas salghan guruppa Abdushükür barmaqchi bolghan guruppa shu idi. Abdushükür ene shu téxnikining dawami bolghan «Atomlar ara küch mikroskopi» (Atomic Force Microscope, AFM) ning nezeriyiwi asasini chüshendürüsh, we uninggha asas tiklesh xizmitini öz üstige alghan idi. Yuqiridiki 2 xil téxnikining ishlitilishi nahayiti keng bolup, ular matériyallarning saplighini, we bi’ologiyidiki DNA molékulisining qurulmisini tekshürüshtek bir qisim muhim sahelerdimu ishlitilidu.

Abdushükürning oqutquchisi bolsa 1960-yilliri yérim ötküzgüch saheside Fizikini zil-zilgha salghan « Ambegaokar-Baratoff » nezeriyisini yaratqan Baratoff isimlik Amérikiliq kishi idi. Abdushükür bu yerdimu kéchini kündüzge ulap, Baseldiki 2.5 yilliq oqush hayatini xuddi intayin jiddiy ötküzüp, tiriship oquydu. Hemde keyni-keynidin yéngi netijilerni yaritidu. Ular oylap chiqqan nezeriyiwi perezler asasida wujudqa keltürgen, nechche 10 ming qurluq kompyutér programmiliri bilen hésablap chiqqan sanliq qimmetler tejribidiki sanliq qimmetlerge mas kélip, AFM téxnikisining bir qisim nezeriyiwi asasini tiklep béridu. Shundaqla bir qisim téxiche yéship bérilmigen tejribe netijilirige chüshenche béridu. Uning netijiliri xelq’aradiki dangliq Fizika zhurnallirida keyni –keynidin élan qilinidu. Bolupmu uning tejribe guruppisidiki bashqa tetqiqatchilar bilen bille yézip chiqqan bir parche ilmiy maqalisi dunyadiki eng nopuzluq zhurnallarning biri bolghan «Ilim-Pen» (Science) zhurnilida élan qilindi. Mezkur maqalining qisqiche mezmunini töwendiki ulinishtin köreleysiz:

http://www.sciencemag.org/content/291/5513/2509.full

2-resim: «Ilim-Pen» (Science) zhurniligha bésilghan, inimiz Abdushükür aptorlarning biri bolghan ilmiy maqalining bir körünüshi.

Abdushükür ashu ikki yérim yil jeryanida nurghun döletlik we xelq’araliq yighinlarda ilmiy doklat bérip, özining ilmiy tetqiqat netijilirini tonushturidu. Uning ilmiy netijiliri kishilerning maxtishigha sazawer bolidu, we uning emgiki nurghun xelq’araliq maqalilerde «Paydilinish matériyalliri» süpitide tilgha élinidu. Shundaqla uning maqaliliri xelq’araliq kataloglargha kirgüzülidu.

Abdushükürning ilmiy netijiliri bilen uning tirishchanliqi elwette uning etrapidiki kishilerning diqqitini tartidu. Shuning bilen kishiler uningdin nedin kelgenliki we néme millet ikenlikini qiziqip soraydu. Abdushükür pursetla bolsa bashqilargha özining bir Uyghur ikenlikini, we Uyghur diyaridin kelgenlikini pexirlinip turup sözlep béridu.

Abdushükür 2000-yilining béshida doktorluq dissértatsiyisini yézip püttürüp, hemde uni bahalashtin ötküzüp, ikki yérim yil ichide doktorluq oqushini tamamlap, fakultét tarixida oqushni eng téz püttürgen oqughuchi bolup qalidu. Shuning bilen u oqughan fakultétning oqutquchi-oqughuchiliri uning sheripige bir mexsus chong oqush püttürüsh ziyapiti orunlashturulup béridu. Uning doktorluq dissértatsiyisi kitabche qilinip kutupxanigha qoyulidu, we uning éléktironluq nusxisi intérnét torigha qoyulidu. Uninggha qiziqidighanlar uning dissértatsiyisini töwendiki ulinishtin köreleydu:

http://edoc.unibas.ch/18/

Doktor Abdushükür Abdurishit oqush püttürgendin kéyin, Swétsariyediki eng chong dölet igilikidiki uchur téxnika shirkitining teklipi boyiche aliy derijilik inzhénér bolup xizmetke kiridu. U xizmet ornidimu toxtimay tiriship öginidu. U xéli chong murekkep uchur sistéma qurulmisini layihilesh, uning xataliqini öz waqtida tépip chiqish, we téxnikiliq meslihet bérish qatarliq ishlarda öz qabiliyitini namayan qilip, kishilerning hörmitige sazawer bolidu. Shwétsariye dunyagha özining banka sistémisi bilen tonulghan. Bu bankilar bolsa xelq’araliq bankilar bolup, dunyaning her qaysi jayliridiki mulazimetlirini her küni 24 sa’et ichide bir minutmu üzüp qoymasliqi kérek. Abdushükürning xizmitining asasliq qismi banka sistémisi bilen munasiwetlik bolup, uni layihilesh, uni telep boyiche sepleshtürüsh, yéngi teleplerni waqtida béjirip bérish, sistémining turaqliqigha kapaletlik qilish, we sistémini aptomatlashturush qatarliq murekkep ishlarning höddisidin chiqidu. Uningdin bashqa hazir Abdushükür yene bir guruppigha meslihet bérish, we ulargha yétekchilik qilish qatarliq ishlarghimu mes’ul boluwatidu.

Doktor Abdushükür Abdurishit yuqiridiki shirkette ishlesh jeryanida her yili dégüdek Amérikining San Fransisko, Orlando we Austin (Austin) sheherliri, shundaqla Amstérdam we Biryussél, Ulm, Wisbadén, Syurix qatarliq sheherlerde échilghan xelq’araliq ilmiy doklat yighinlirigha qatniship turdi.

Doktor Abdushükür Abdurishit hazir Shwétsariye döletlik telekomning uchur téxnika tarmiqida 3 guruppa inzhénérlargha téxnikiliq yétekchi (Technical Lead of High Engineering Team) we «Téxnikiliq Layihiligüchi» (Solution Architect) bolup ishlewatidu. Uning asasliq xizmet da’irisi Swiss bankilirining sistémilirini layihileshtin ibaret.

Doktor Abdushükür Abdurishit meyli qaysi orunda bolmisun, hazirgha qeder özining xizmet wezipisini teleptinmu artuq orunlap keldi. Bilmigen nersilirini bilgenlerdin soridi, yaki kitab matériyallardin izdep tépip ögendi. U bilmeslikni emes, sorimasliqni eyib kördi. Japadin qorqmidi. Shuning üchün u meyli néme ish qilsun uningda netije qazinip, xizmetdashlirining maxtishigha sazawer bolup keldi.

3-resim: Inimiz Abdushükür hazir Shwétsariyening merkizi Bérn shehiride ayali Gülnar Memtimin we 3 oghli bilen bille yashawatidu.

Démek, inimiz Abdushükür hazirghiche dunyadiki eng dangliq xelq’araliq ilim zhurnilining biri bolghan «Ilim-pen Zhurnili» da ilmiy maqale élan qilip, hazir yene dunyadiki iqtisad sahesige tesiri eng chong orunlarning biri bolghan Swis bankilirigha uchur téxnika mulazimiti bilen teminleydighan orunda aliy derijilik téxnika xadimi we téxnikiliq yétekchi bolup ishlewatidu. Men bu inimizdin nahayiti pexirlinimen.

3. Doktor Gheyret Ghéni

7-resim: Doktor Gheyret Ghéni

Inimiz Gheyret Ghéni 1979-yili Chöchek shehiride tughulghan. U 1986-yilidin 1998-yilighiche Chöchek shehiride bashlan’ghuch we ottura mekteplerni tamamlidi.

Uning kichik waqtidiki bir dosti söngek késilige giriptar bolup qalghan bolup, ashu dostining késel azabi Gheyrette «dawalash» ning muhimliqi heqqidiki bir chongqur angni shekillendürdi. Shuning bilen bille u doxturluq kespige qiziqishqa bashlidi. Gheyret 1998-yili Shinjang Tébbiy Uniwérsitétining Klinika kespige qobul qilinip, u mektepni 2004-yili püttürdi. Oqush püttürgendin kéyin 2006-yilighiche Ürümchi sheherlik dostluq doxturxanisi köz késellik bölümide ishlidi.

Gheyret kichik waqtidin bashlapla Amérika filimlirige amraq idi. Bu filimler uningda yéngi bir xil dunya qarishini shekillendürüp, uninggha dunyaning cheksizlikini, hemde idiye we medeniyetlerning her xilliqini tonutti. Bolupmu tetqiqatchilarning ish-izliri uni özige bekrek jelp qilatti. U ashundaq tetqiqatlarni öziningmu qilalaydighanliqigha ishinetti. Bundaq öz-özige bolghan qattiq ishench u körgen kinolardiki bash pérsonazhlarning özlirige bolghan ishenchliridin kelgen idi.

Gheyrette Ata-anisini pexirlendürüsh arzusimu nahayiti küchlük boldi. Kéyinche chet elge chiqip, méditsina tetqiqati bilen shughullinishigha uning kichik waqtidiki ashundaq ishlar muhim türtkilik rol oynidi. Gheyretning qarishiche, Allah ademlerning aldigha öz armanlirigha tushluq pursetlerni chüshürüp bérip turidu. Ashundaq pursetlerni ching tutush-tutalmasliq her bir ademning tirishchanliqi we mes’uliyetchanliqigha baghliq bolidu. Lékin muhimi ashundaq pursetlerge érishish üchün shuninggha chushluq arman, nishan we tirishchanliq bolushta. Gheyret özi tikligen armanlirigha tushluq, Allah ata qilghan pursetler bilen, chet elde oqush arzusini emelge ashurdi. Yeni u 2006-yili 10-ayda Yapon’gha oqushqa keldi.

Gheyret doktorluq oqushi üchün Tokyo Méditsina we Chish Ilmi Uniwérsitéti shekil tüzesh bölümining tére hem nérwa tetqiqat guruppisigha imtihan bérip kirdi. U kirgen bölümning proféssorining almishishi, we tetqiqat ornining kemchil bolushi sewebidin uning 2 yilliq doktorluq oqush waqti asasen hosulsiz ötüp ketti. Gheyret üchün doktorluq oqushini 4 yil ichide choqum tamamlash shert idi. Shunglashqa u axirqi 2 yilda söngek bölümining kömürchek tetqiqat kafédrasigha kélip, qattiq tiriship, telep boyiche bir xelq'araliq nopuzluq zhurnalda bir parche ilmiy maqale élan qildi. Hemde dissértatsiye bahalishidin ongushluq ötüp, öz waqtida oqushini tamamlidi.

Inimiz Gheyret doktorluq oqushi jeryanida kömürchek tetqiqati bilen shughullan’ghan bolup, u asasliqi tiz boghum késelliki bilen munasiwetlik. Tiz késelliki her bir adem öz hayatida choqum dégüdek béshidin ötküzidighan bir xil késellik. Tizdiki aghriq sewebidin heriket cheklimige uchrash, orun tutup yétip qélish, buning bilen sémizlik, qan bésim, yürek tiqilmisi, we nérwilarning palechlinishi qatarliq egeshme késellikler insanlarning ömrini qisqartish bilen bille, yene yashan'ghanlarning kéyinki hayatining süpetsiz bolushigha seweb bolidu. Uyghur boway‏‏-momaylarmu hazir bu xil késellikning azabini köp tartiwatidu. Epsuslinarliqi, hazirghiche bu késelni dawalash üchün bir ünümlük dora téxiche wujudqa keltürüp bolalmidi.

Inimiz Gheyret doktorluq oqushi jeryanida kömürchekke munasiwetlik gén tetqiqati, hemde uninggha anabolik rol oynighuchi dorilarni izdesh bilen shughullandi. Bu sahediki netijilirini Yapon dölet ichi we sirtidiki ilmiy doklat yighinlirida doklat qilip turdi. Uning «üzüm uruqi ajratmisining tiz késellikige bolghan ünümi» dégen témdiki tetqiqat netijisi bir ilmiy zhurnalda élan qilinip, doktorluq unwanigha érishti. Bu maqale dunyagha dangliq «Tebi'et» (Nature) zhurnilidimu tonushturuldi. Shundaqla tiz késellikliri üchün bayqalghan tebi’iy dorilar munderijiside eng aldinqi qatardin orun aldi (Mével, E. et al. Drug Discovery Today, 2014). Yaponiyediki Kikkoman shirkiti bu xil ajratma maddidin bir xil quwwet yémekliki ishlep chiqardi.

8-resim: Doktor Gheyret Ghéni érishken bir tetqiqat netijisi dunyagha dangliq «Tebi’et» zhurnilida xewer qilin’ghan bolup, bu resimde körsitilgini ashu xewerning asasiy mezmuni bérilgen «Tebi’et» zhurnili tor bétidiki qisqa uchur.

Inimiz Gheyret hazir Tokyo Uniwérsitéti söngek, kömürchek qayta yaritish tetqiqat merkizide, yaponiye pen-téxnika orgini, bösüsh xaraktérlik yéngiliq yaritish programmisi (Japan Science and Technology Agency, JST, S-innovation Program) da doktor-ashti bolup ishlewatidu. U öz tetqiqatida kömürchekte anabolik rol oynighuchi génni beden sirtida ishlep chiqirip, uni tizi kömürcheklirige 1/20000 millimétir chongluqtiki nano üskünide kirgüzüshtin ibaret nano téxnika usulini muweppeqiyetlik halda emelge ashurdi, hemde bu arqiliq dawalash ünümige érishti. Bu xil usul hazir xelq’arada mezkur kespiy sahediki eng yéngi téxnika hésablinidighan bolup, inimiz Gheyret bu sahede qolgha keltürgen ilmiy tetqiqat netijilirining bezilirini bir qanche xelq’araliq ilmiy-doklat yighinlirida élan qildi. Inimiz Gheyret hazir bu heqte zhurnalda élan qilinidighan ilmiy maqalilernimu yéziwatidu. Shundaqla bu sahediki patént hoquqighimu iltimas qiliwatidu. Ulardin bashqa, Gheyret tewe bolghan bir tetqiqat guruppisi qolgha keltürgen «boyun omurtqisida söngek ösüsh késelliki» ni dawalaydighan yéngi bir dora netijisi bir ilmiy tetqiqat zhurnilida élan qilinish aldida turuwatidu. Ular bu dora üchünmu patént hoquqi élish üchün ish bashlap boldi.

Doktor Gheyret Ghéni «Armanliringni quyashqa at, quyashqa chüshmisimu yultuzgha chüshidu», dégen sözge nahayiti amraq. U mundaq oylaydu: Nishanni chong hem ulugh tiklesh tolimu muhim. Uninggha yételmigenliktin ah urushning hajiti yoq. Muhimi shu nishan yolidiki jeryandur. Bu jeryanda bashqilar oylapmu yételmeydighan menzillerdin nechchisidin ötüp ketkili bolidu.

Doktor Gheyret Ghénining hazir melum bir ish üchün tirishiwatqanlargha mundaq yürek sözi bar: Öz ichingizge kirgen jiddiylik tuyghusini qedirleng, uni hergizmu ichingizdin chiqiriwetmeng. Uyqu hem oyundin waz kéching. Netijisi chiqmighuche boshashmang. Shundaqla,tirishchanliq tolimu muhim, lékin aktip pozitsiye téximu muhim. U sizning qaysi uchurlargha köngül bölüsh hem uningdin qandaq paydilinishingizni belgileydu. Her waqit we her yerde sizni öz nishaningizgha ündep turidu.

9-resim: Doktor Gheyret Ghénining xanimi Merhaba Ershidin we ularning omaq qizi Merfine.

Doktor Gheyret Ghénining xanimi singlimiz Merhaba Ershidinmu doktorluqta oquwatqan bolup, uning oqush püttürüshigimu az waqit qaldi. Oqushi pütkendin kéyin men u singlimizni ayrim tonushturimen. Men 2012-yili 12-ayda Tokyogha bérip, u yerdiki qérindashlar bilen bir sorunda jem bolghanda, bu bir jüp yashning omaq qizi Merfine méhmanlargha bir parche Uyghurche shé’irni intayin ölchemlik we ochuq Uyghur tilida, we kichik qizlargha xas tatliq awazda déklamatsiye qilip berdi. Men uningdin intayin tesirlendim. Sewebi, chet elde turuwatqanlar üchün balilarda ashundaq bir Uyghur tili sewiyisini yétildürüsh, hemde uni saqlap méngish bir nahayiti müshkül ish.

10-resim: Merfine bizge shé’ir déklamatsiye qilip bergen küni, yeni 2012-yili 29-Dékabir küni Tokyoda chüshken bir xatire resim.

11-resim: inimiz gheyret we uning ailisidikiler bilen bille.  Bu resim 2013-yili 10-ayda tartilghan.

Démek, doktor Gheyret Ghéni ukimiz érishken ilmiy tetqiqat netijisi dunyagha dangliq «Tebi’et» (Nature) zhurnilida élan qilindi. U hazir Yapondiki muhim ilmiy tetqiqat orunlirining biride nahayiti muhim ilmiy tetqiqatlar bilen shughulliniwatidu. Men bu inimizdin, uning xanimi Merhabadin we ularning omaq qizi Merfinedin nahayiti pexirlinimen.

4. Doktor Abdushükür Abdurishit Élan Qilghan Ilmiy Maqalilerning Tizimliki (In’glizche):

[1] "Progress on studies of quantum multistep theory", Z.-D. Su, A. Abdurixit,T.-G. Cao, Chinese Journal of Nuclear Physics 18, 182(1996).

[2] “Transition between the p and Q chains in FKK theory”, A. Abdurixit, T. Osman, Z.D. Su, China Inst. of Atomic Energy, Beijing (China) Beijing national tandem accelerator laboratory progress report, 178 p. 38(2002).

[3] "Progress on studies of quantum multistep theory", Z.-D. Su, T.-G. Cao, A. Abdurixit, Chinese Journal of Nuclear Physics, 19(3), 173-176 (1997).

[4] “Transitions between P-chain and Q-chain in multistep reactions”, Z.-D. Su, T.-G. Cao, A. Abdurixit, China institute of atomic energy annual report 180, 39 (1997).

[5] "Transition between the P and Q chains in FKK theory", A. Abdurixit,Z.-D. Su and T. Osman, International Conference on Nuclear Data for Scienceand Technology, edited by G. Reffo, A. Ventura and C. Grandi (ItalianPhys. Soc, Bologna, Italy, 1997) p. 296.

[6]"Tight-Binding Linear Scaling Method Applications to Si Surfaces", A. Abdurixit, A. Baratoff and G. Galli, in Modern Research in High Technology and Science, M. Gheni, I. Sheyhidin editors (Tokyo, Japan, 1999), p. 291-302.

Also see http://arxiv.org/abs/cond-mat/0003005

[7] "Molecular Dynamics Simulations of Dynamic Force Microscopy: Applications to the Si(111)-7x7 Surface", A. Abdurixit, A. Baratoff and E. Meyer, Applied Surface Science 157, 355(2000). Also see http://arxiv.org/abs/cond-mat/0003004

[8] "Low Temperature Scanning Force Microscopy of the Si(111)-7x7 Surface" M. A. Lantz, H. J. Hug, P. J. A. van Schendel, R. Hoffman, S. Martin, A. Baratoff, Abdurixit, H.-J. G"untherodt and Ch. E. Gerber , Physical Review Letters 84, 2642 (2000).

[9]"Separation of Interactions by Non-contact Force Microscopy" M. Guggisberg, M. Bammerlin, Ch. Loppacher, O. Pfeiffer, A. Abdurixit, V. Barwich, R. Bennewitz, Baratoff, E. Meyer, and H.-J. G"untherodt, Physical Review B. 61, 11151 (2000).

[10] "True Atomic Resolution Force Imaging with Chemically Inert Tip" Abdurixit, M. A. Lantz, H. J. Hug, A. Baratoff, Ch. Loppacher, P. J. van Schendel, R. Hoffman, P. Kappenberger, S. Martin and H.-J. G"untherodt,  unpublished.

[11] "Computing images of the Si(111)-7x7 surface in different atomic force miroscopy modes", A. Abdurixit and A. Baratoff, in preparation.

[12] “Subatomic Features in Atomic Force Microscopy Images”, H. J. Hug, M. A. Lantz, A. Abdurixit, P. J. A. van Schendel, R. Hoffmann, P. Kappenberger, A. Baratoff, Science Vol. 291. no. 5513, p. 2509a (2001).

[13] “A unified expression for multistep compound theory of pre-equilibrium reaction and compound nucleus reaction theory”, Z.D., Su; B.X. Li; A. Abdurixit; T.G, Cao; S.N, Wang; B.N, Zhang, China institute of atomic energy annual report 138, 40 (2002).

[14] “Research on the quantum multistep theory for pre-equilibrium nuclear reaction”, Z.D., Su, T.G, Cao, A. Abdurixit; Atomic Energy Science and Technology  36(6), 498 (2002).

[15] “A unified expression for multistep compound theory of pre-equilibrium reaction and compound nucleus reaction theory”, Z.D., Su; B.X. Li; A. Abdurixit; T.G, Cao; S.N, Wang; B.N, Zhang, et al, High Energy Physics and Nuclear Physics  27(6), 498 (2003).

[16] "Transition between P and Q spaces in Feshbach-Kerman-Koonin theory“, Z.D., Su; B.X. Li; A. Abdurixit; T.G, Cao et al, High Energy Physics and Nuclear Physics 29(9), 862 (2005).

5. Doktor Ablajan Sulayman Élan Qilghan Ilmiy Maqalilerning Tizimliki (In’glizche):

[1] Pablo Arroyo-Mora, Ablajan Sulaiman and Margaret Kalácska (McGill), "Development of a relational database and webportal for large scale historical data analysis, The European Impact on the Indian Ocean World " (2013).

[2] Ablajan Sulaiman and Christopher Bryant (2011), Canadian Regional Science Association Meetings (2011), CRSA . Spatial Analysis of the Regional Economic Performance of Québec, 1998-2008.

[3] Canadian Regional Science Association Meetings (2007), Mississauga (Ontario), Sept, 2007. Ablajan Sulaiman and Belikiz Mamatniyaz, Corpora Based Statistical Analysis of Geographical Place Names.

[4] Ablajan Sulaiman  53rd Annual North American Meeting of the International Regional Science Association, Toronto, Nov 2006, Analysis of Changing Regional Economic Differences in Xinjiang Province, 1949-2005.

[5] Ablajan Sulaiman and Christopher Bryant (2010). Convergence Measures between and within Canada and China. Canadian Journal of Regional Science (Online). Vol. 33(2): 175-190.

[6] Ablajan Sulaiman and Belikiz Mamatniyaz (2008). Corpora-Based Statistical Analysis of Place Names in Uyghur. Arid Land Research, (4).:71-81.

[7] Mansur Sabit, Ablajan Sulayman and Yusupjan Rusul (2005). Some Countermeasures to Existing Problems of Water Resources Exploitation and Utilization in Irrigated Areas of Weigan River. Journal of Arid Land Resources and Environment, (5).

[8] Mansur Sabit, Hai Ying and Ablajan Sulayman (2004).  Analysis of the Driving Factors of Farmland Dynamic Changes in the Recent Five Decades in Delta Oases of Weigan and Kuqa Rivers. Geographical Research, 23(4):487-494, Beijing.

[9] Ablajan Sulaiman (2004). Analysis of Tourism Economy in the Area along the South Xinjiang Railway, the 5th Youth Scholarship Annual Convention, Urumqi, the Publishing House of Xinjiang Science Technology.

[10] Ablajan Sulaiman (2004). Optimization of Agricultural Industry in the Delta Oasis of Weigan, Kuqa River, the 5th Youth Scholarship Annual Convention, 2004. Urumqi, Xinjiang Science Technology Publishing House.

[11] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2004). Analysis of Selecting the Leading Industry and Its Advantages in the Delta Oasis of Weigan, Kuqa River. Economic Geography. Vol. 23, 2004.

[12] Ablajan Sulaiman (2004)  A Comparative Analysis of the Economic Development of the Prefectures and Autonomous Regions in South Xinjiang. Arid Land Research, No. 1, 2004.

[13] Mansur Sabit, Ablajan Sulaiman (2004). Analysis on the Strategy of Proper Land Utilization in the Delta Oasis of Weigan and Kuqa River. Journal of Arid Land Resources and Environment, Vo1. 8, No. 1, Jan 2004.

[14] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2003). Some Existing Problems and Their Countermeasures of Exploiting Grassland Resources in Kuqa County.  Pratacultural Science, Vol. 20, No. 8.

[15] Ablajan Sulaiman (2003). Sustainable Development of the Exploitation and Utilization of Water and Land Resources in Bugur County.  Arid Land Research, No. 4.

[16] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2003). Analysis of Water Resources and its Hydrological Characteristics of Weigan River Basin. Journal of Mountain Science, Vol. 21, No. 2.

[17] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2003). The Characteristics of Changing Ecological Environment of Weigan – Kuqa River and Countermeasures. Journal of Xinjiang Normal University, (Natural Science Edition), No. 3.

[18] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2002). Meteorological Calamities and Disaster Reduction Countermeasures in the Delta Oasis Weigan and Kuqa River. Journal of Natural Disasters.  No. 4.

[19] Mansur Sabit, Anwar,  Ablajan Sulaiman (2002). Population- Bearing Capacity of Land in Kuqa County of Xinjiang. Journal of Arid Land Resources and Environment, Vol. 16, No. 3.

[20] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman (2002). Strategies for Optimizing Cultivated Land Use in Kuqa County of Xinjiang Uyghur Autonomous Region. Resource Science. 24(5):26-31.

[21] Ablajan Sulaiman (2002). The Proper Utilization of Grassland Resources and Livestock Husbandry of Xinjiang. Pratacultural Science, No. 4.

[22] Arslan Mamut and Ablajan Sulaiman (2002). Dynamic Analysis of the Relationship among Population, Farmland Resources and Economic Development in Kuqa County. Journal of Xinjiang University (Natural Science Edition), No. 3.

[23] Ablajan Sulaiman and Mansur sabit (2002). Dynamic Change of Population, Farmland and Water Resources of Kuqa County of Xinjiang. Chinese Journal of Population, Resources and Environment, No. 62, Vol. 12.

[24] Ablajan Sulaiman, Mansur Sabit (2002) Sustainable Development of Grassland Resources and Stock- Breeding of Xinjiang. Journal of Xinjiang Normal University, (Natural Science Edition), 19(1): 11-15.

[25] Mansur Sabit and Ablajan Sulaiman, Zhou Junju (2002). Sustainable Development of Grassland Resources and Livestock Husbandry of Xinjiang. Pratacultural Science, 19(1): 11-15.

[26] Arslan Mamut, Ablajan Sulaiman (2002). Analysis of Countermeasures for Developing Tourist Resources in Kuqa County.  Journal of Xinjiang University (Natural Science Edition), No. 4.

[27] Arslan Mamut and Ablajan Sulaiman (2001). Some Concepts for Developing Tourism Resources in the Area along the South Xinjiang Railway. Area Research and Development, No.1.

[28] Ablajan Sulaiman and Dilinuer Aji (2001). Optimization of Industrial Structure of Bugur County, Journal of Xinjiang Normal University (Natural Science Edition), Vol. 5.

[29] Ablajan Sulaiman (1999). Some Existing Problems of Xinjiang Oasis Economic Development. Journal of Xinjiang Normal University (Natural Science Edition), No. 1.

[30] Ablajan Sulaiman (1999). Proper Exploitation and Utilization of Xinjiang Agricultural Resources. Arid Land Research, No. 1.

6. Doktor Gheyret Ghéni Élan Qilghan Ilmiy Maqalilerning Tizimliki (In’glizche):

[1] Hailati Aini, et al. (2012) procyanidin B3 prevents articular cartilage degeneration and heterotopic cartilage formation in a mouse surgical osteoarthritis model. PLoS ONE 7: e37728. doi: 10.1371/journal.pone.0037728.

[2] Hailati Aini, et al. Chondroprotective Effects of Procyanidin in Murine Articular Chondrocyte. 2010 BMD annual meeting.

[3] Hailati Aini, et al. TNFR1 deficiency facilitates articular cartilage ossification and osteophyte formation. 2011 OARSI World Congress.

[4] Hailati Aini, et al. Flavonoids prevent articular cartilage from ostoarthritis. 2012 Annual Research Meeting of the Japanese Orthopaedic Association.

[5] Hailati Aini, et al. Gene introduction into articular cartilage using polyplex nanomicelle. 2015 OARSI world congress.

Paydilinish Matériyalliri:

[1] Bilimxumar: «Yalghanchiliqqa a’it 12 heqiqet»

http://bbs.izdinix.com/thread-61490-1-1.html

http://bbs.bozqir.top/forum.php?mod=viewthread&tid=5963&extra=page%3D2

[2] Curing Victimitis

http://whatwillmatter.com/2013/03/commentary-819-2-curing-victimitis/

«Chet Eldiki Netijilik Uyghurlar» ning 6-Qismining Tor Adrési:

http://www.alganur.cn/mb/forum.php?mod=viewthread&tid=3075

http://bbs.alkuyi.com/thread-50065-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-29145-1-1.html

http://bbs.bozqir.top/forum.php?mod=viewthread&tid=6819

http://www.ejdad.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=3177

http://bbs.izdinix.com/thread-63089-1-1.html

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

Visits Number