Erkin Sidiq

2015-yili 2-ayning 6-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-62250-1-1.html

PDF Nusxisi: http://www.meripet.com/2015/20150206_character.pdf

Men yéqinda özümning «Yalghanchiliqqa a’it 12 heqiqet» dégen yazmisida Amérikidiki «Maykul Joséfson» (Michael Josephson) isimlik bir tonulghan exlaq mutexessisini qisqiche tonushturghan idim [1]. Oqurmenlerge qolayliq bolsun üchün bu zat heqqidiki qisqiche tonushturushni mezkur maqalining astighimu qoshup qoydum. 2015-yili 15-Yanwar küni Maykul özining tor bétide «kishilik xaraktérning 7 yadroluq süpiti» ni qisqiche bayan qilip ötti. Maykul bu qétim tilgha alghan 7 süpetning hemmisi In’glizche birdin söz bilen ipadilen’gen bolup, u sözlerning hemmisi In’glizchidiki « C » herpi bilen bashlan’ghan. Shunglashqa Maykul bu yazmisigha «Kishilik xaraktérning yette C si», dep mawzu qoyghan [2].

Töwendikisi ashu yazmining toluq mezmuni.

Hazir siz özingiz üchün yéngi yilliq bir nishan tüzüwatqan waqitta, men sizdin özingizning kishilik xaraktéri üstidimu bezi ishlarni qilishni oylinip béqishingizni ümid qilimen. Men sizni nahayiti yashinip qalghan birsi, dep oylimaymen, hemde yuqiridiki sözlirim arqiliq men sizni bir yaman adem, démekchimu emes. Emeliyette, bir yaxshi ademni téximu yaxshiraq ademge özgertish, bir yaman ademni yaxshi ademge özgertishke qarighanda köp asan.

Bizning bir yaxshiraq adem bolush yolidiki kürishimiz bizning her bir kündiki kishilik tallashlirimiz arqiliq élip bérilidu.

Bir qisim kishiler pewqul’adde ésil kishilik xaraktérlerge ige bolidu. Ularning bashqilardin perqlinidighan yéri, ular özliride toghra ishlarni bilish, we shundaqla toghra ishlarni qilish eqil-parasiti (wisdom) we artuqchiliqi (strength) ni yétildürgen bolidu. Bundaq kishiler bashqilarning bésimigha uchrawatqan, hemde bashqilar teripidin bashqiche yol tutushqa qaymuqturuliwatqan ehwal astidimu, yenila toghra ishlarni bilidu we toghra ishlarni qilidu.

Kishilik xaraktérning 7 yadroluq süpiti bar. Men ularni «Kishilik xaraktérning yette C si», dep ataymen. Ular töwendikilerdin ibaret:

1. Wijdan yaki insab (Conscience): Sizning wijdaningiz sizning exlaqiy kompasingiz bolup hésablinidu. Uni asrang, uni ishliting, we uninggha ishining.

2. Bashqilargha hésdashliq qilish yaki ich aghritish (Compassion): Bashqilargha köngül bölüng, öz imkaniyitingizning yar bérishiche bashqilargha i’ane we yardem qiling, özingiz qilalaydighan hemme ishlarda we hemme waqitlarda bashqilargha yardem qilish arqiliq hésdashliqni yétildürüng, namayan qiling, we ispatlang.

3. Bashqilarning haligha yaki derdige yétish, yaki bashqilarni oylash (Consideration): Bashqilarni chüshinidighan bolung. Sizning sözliringiz we ish-heriketliringizning bashqilargha qandaq tesir körsitidighanliqini her waqit bilip turup, shu arqiliq bashqilargha ziyan yetküzidighan ishlarni azaytip, bashqilargha yaxshiliq élip kélidighan ishlarni köprek qiling.

4. Öz-özige bolghan ishench (Confidence): Her bir pursetni uchratqanda we her bir qiyin ötkelge duch kelgende, siz özingizni ashu pursetke erziydighan, we ashu qiyin ötkelni yéngip muweppeqiyet qazinishqa iqtidaringiz yétidighan adem hésablap, u purset bilen qiyin ötkelni özingizge ishen’gen asasta qobul qiling. Bashqilarning qaymuqturushi, qiyinchiliqlar we kélishmeslikler üstidin ghalib kéleleydighan ichki qabiliyitingizdin qilchilikmu gumanlanmang.

5. Jür’et, jasaret yaki gheyret (Courage): Özingizning kimliki we özingizning étiqadini qoghdashqa jür’et qiling. Özingizning teshwishlirini toluq chüshining, hemde özingiz toghra dep qarighan ishlarning hemmisini qilishqa jür’et qilish arqiliq, özingizde bar bolghan barliq ésil peziletler (integrity) ni saqlap qéling. Bu ishlarni qilishta töleydighan bedeller özingiz töleshni xalaydighan miqdardin éship kétidighan ehwal astidimu shundaq qiling.

Ilawe: In’glizchide kishilerning insanliq süpetlirining jughlanmisigha ishlitilidighan «integrity» dégen bir söz bar bolup, uning In’glizche lughettiki izahati mundaq: «Kishilerning insanliq exlaqi we xizmet exlaqi prinsiplirida ching turush süpiti; exlaqiy xaraktérning saghlamliqi; semimiyetlik». Bu söz Yulghun lughitide «Pütünlük, toluqluq, toghriliq, adilliq, heqqaniyliq, ochuq ashkariliq» dep izahliniptu. Méningche bu ikki xil izahatta xéli chong perq bar. Bolupmu «integrity» dégen sözni kishilerning exlaqiy süpitige ishletkende, Yulghun lughiti körsetken yuqiridiki sözler anche mas kélip ketmeydu. Bolsa Uyghur tilshunaslar «integrity» dégen sözge mas kélidighan bir Uyghurche sözni tewsiye qilghan bolsa. Men her qétim «integrity» dégen sözni uchratqanda, uni Uyghurche toghra we toluq ipadileshte qiynilimen.

6. Öz-özini tizginlesh (Control):  özingizni chüshüridighan, sheningizge dagh keltüridighan, yaki sizning kelgüsi istiqbalingizni nabut qilidighan héssiyatliringizni, teshnaliqingizni we nepsingizni qattiq kontrol qiling.

7. Érishken xizmet ornigha layiq bilim we qabiliyet jehettiki salahiyiti (Competence): Özingizning mesililerni exlaqliq we ünümlük halda hel qilishtiki salahiyitingiz, bilimingiz, qabiliyitingiz we iqtidaringizni dawamliq yétildürüng.

Maykul Joséfson Heqqide

Bu mezmun özümning «Yalghanchiliqqa ait 12 heqiqet» dégen maqalisidin élindi.

Amérikida Maykul Joséfson (Michael Josephson) isimlik bir exlaq mutexessisi bar. Uning «Joséfson Exlaq Instituti» dep atilidighan bir shirkiti bar bolup, u qilghan muhim ishlarning biri «Exlaq muhim» (Character Counts) dégen projékttin ibaret. U nurghun chong sorunlarda alahide teklip qilin’ghan mutexessis süpitide nutuq sözligen, hemde hökümet, shirket-karxana, ma’arip, tenterbiye, saqchi idariliri, axbarat orunliri, qanun, we herbiy orunlarning emeldarliri bolup jem’iy 100000 din artuq kishige meslihetchilik xizmiti qilip bergen. U Los An’zhélis rayonining «KNX-1070» dégen radiyosida «Exlaq muhim» dégen témida obzor sözligili 15 yildek bolghan bolup, menmu uning xéli köp obzorlirini anglighan, hemde uni shu arqiliq tonughan. U hazirghiche exlaq mesilirige a’it kitablardinmu xéli köp kitab chiqarghan.

Maykul yazghan kitablarning ichidiki 8 parche kitabning mawzusining Uyghurchisi töwendikilerge yéqin kélidu:

(1) Ammiwi xizmet exlaqining besh prinsipi

(2) Salametlikte yaxshiraq bolush üchün aldi bilen késel bolushning hajiti yoq

(3) Exlaqiy qarar élish heqqide

(4) Yaxshi künler téxi aldingizda

(5) Ata-anilarning on nechche yashliq balisida yaxshi exlaq yétildürüshi

(6) Yaxshi exlaqning küchi

(7) Her xil türlerge pul ajritish we her xil türlerge pul élishtiki exlaq: Saxawetni yaxshilash

(8) Amérika mektepliridiki exlaqiy qimmet, exlaqiy pozitsiye we exlaqiy ipadiler

1-resim: « Kishilik xaraktérning 7 yadroluq süpiti» ning In’glizche tam géziti.

2-resim: Wetendiki oqughuchilar bilen bille bolghan waqitlardin bir körünüsh (2009-yili tartilghan).

3-resim: Bashqilargha yardem qilish.

Paydilinish Matériyalliri:

[1] Bilimxumar: Yalghanchiliqqa a’it 12 heqiqet

http://bbs.alkuyi.com/thread-48789-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-27520-1-1.html

http://bbs.izdinix.com/thread-61490-1-1.html

http://bbs.misranim.com/thread-132948-1-1.html

[2] The Seven Cs of Character

http://whatwillmatter.com/2013/12/commentary-808-4-the-seven-cs-of-character/

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

Wheelchair